Dış Ticaret Belgelerine Giriş – AB Akademi

     Dış Ticaret Belgeleri     

DIŞ TİCARET BELGELERİ / GİRİŞ

Dış Ticarette; ülkelerin mevzuatlarının birbirinden farklı olması ve gerek çıkış, gerekse giriş işlemlerinin yapılabilmesi için mutlak surette gümrükleme rejimlerine tabi tutulacak olması, belgeleri son derece önemli hale getirmektedir.

Aşağıda inceleyeceğimiz belgelere genel anlamda sevk vesaiki (vesikaları) adı verilmekte olup, tanzim şekli, kimin emrine  düzenlendiği ve nasıl gönderileceği gibi hususlar da ayrıca önem taşımaktadır.

Belgeleri tek tek incelemek gerekirse;

Proforma Fatura

Alıcı ile satışı arasında gerçekleştirilen ön anlaşma niteliğindeki faturalardır. Herhangi bir şekilde ticari nitelik taşımaz ve borç yükümlülüğü doğurmaz. Bir nevi teklif faturası olarak da kabul edilebilir. Akreditifli ithalatlarda, ithalatçının akreditifi açmak için bankaya sunması gereken belgelerden biridir.

Ticari Fatura

Uluslararası Ticarette; satışın gerçekleşmesiyle beraber tanzim edilmesi gereken faturaya verilen addır. Proformadan farklı olarak, gerçekleşen değerler üzerinden tanzim edilir ve teklif niteliğinde değildir. Ticari fatura, alıcının ad-adres bilgilerinin yanı sıra; mal cinsi, miktarı, birim fiyatları, toplam değeri, teslim ve ödeme şekilleri ile kap, kg. ağırlıkları gibi bilgileri de içermelidirler. İhracat sonrası, ihracatçı tarafından tanzim edilerek alıcının malı ithal etme esnasında gümrüğe ibrazı zorunlu olan bir belgedir; ihracat esnasında ihracat gümrüğüne sunulması gerekmemektedir. Bu faturalar firmaların antetli kağıtlarına da tanzim edilebilmekte olup, firma kaşe ve imzasını içermek zorundadır.

Türkçe Fatura

Türkiye’den yapılan ihracatlarda tanzim edilen bir belge olup, mutlak surette Maliye Bakanlığı’na bildirimi yapılan belge üzerine tanzimi zorunludur. Ticari fatura ile aynı tarih ve numarayı alması gereken bu faturanın alıcıya gönderilmesi gerekmez, ancak, ihracat esnasında gümrüğe ibraz edilmelidir.

Karayolu Taşıma Belgesi

FCR (Nakliyeci Makbuzu) (Forwarder’s Certificate Receipt): Nakliyecinin malları teslim aldığını belgeleyen bir makbuzdur. Bu belge eşyanın mülkiyetini temsil etmez ve ciro edilemez niteliğe sahiptir. Aynı zamanda forwarder özelliğine sahip kuruluşlar da bu belgeyi tanzim edebilirler.

CMR (Karayolu Taşıma Belgesi)

Kamyonla yapılan taşımalarda Uluslararası niteliği olan bir taşıma belgesi veya taşıma senedi anlamına gelmektedir. Taşımanın başlaması ile tanzim edilen bir belge olup, kıymetli belge niteliğinde olmadan ciro yolu ile devri mümkün değildir.

Deniz Konşimentosu (Bill of Lading)

Yükün gemi ile taşınması halinde taşıyıcının kendisi veya acentesi tarafından tanzim edilen, yükleyene verilen malın teslim alındığını ve kararlaştırılan koşullar dahilinde taşınıp, alıcıya teslim edileceğini gösteren; aynı zamanda malın mülkiyetini de gösteren ve kıymetli evrak niteliği taşıyan bir belgedir. Konşimento üzerinde malın cinsi, malın alıcısı, kaptanın-geminin adı, yükleyici bilgileri yer almalıdır. Ayrıca banka aracılığıyla yapılan yüklemelerde (Vesaik Mukabili, akreditifli işlemler gibi) konşimento banka emrine düzenlenebilir ve şartların sağlanması ile banka tarafından ciro yolu ile gerçek alıcıya devredilebilir. Nama yazılı konşimentolar (straight B/L) ciro yolu ile devredilemezler, emre yazılı olmaları halinde ise (Negotiable B/L); ciro yoluyla devri mümkündür.

Uçak Konşimentosu (AirWaybill)

Malın mülkiyetini temsil etmeyen ve yalnızca malların uçakla belli bir yere gönderilmek üzere teslim alındığını ifa eden bir belgedir. Ana konşimento (MAWB) ve Ara Konşimento (HAWB) olarak iki ayrı konşimento mevcuttur. Ana konşimentoyu taşıyıcı, ara konşimentoyu ise acente tanzim eder.

Hamule Senedi (RailWaybill) – CIM

Demiryolu ile yapılan taşımalarda malın cins, miktar, ambalajlama şekil ve niteliği, gönderen ve gönderilenin isim ve adreslerini, hareket ve varış istasyonlarını, taşıma ücretini, bunun ödenmiş olup olmadığını ve taraflarca kararlaştırılan diğer hususları gösteren ve malları gönderen kişi ile taşıyıcı (demiryolu idaresi) arasında yapılan bir taşıma sözleşmesidir. Üzerinde demiryolu idaresinin de kaşesini bulundurması gereklidir.

Sigorta Poliçesi

Sigorta akdinin belgesi olarak sigortacı tarafından imzalanıp, sigorta ettirene verilen ve her iki tarafın hak ve borçlarını gösteren bir vesikadır. Nama,emre veya hamiline tanzim edilebilir; poliçelerin ciro yolu ile devri de mümkündür. Banka lehine düzenlenmemiş bulunan, vesikalı kredi konusu mallara ilişkin sigorta poliçelerinin beyaz ciro ile bankaya devredilmesi gerekir. Poliçeler; sigortaya konu olan eşyanın tüm detay bilgileri ile birlikte, taşıyıcı bilgilerini de eksiksiz olarak içermelidirler. Düzenlendiği tarih de dikkat edilmesi gereken önemli konulardan biridir. Bilgilerin kesinleşmiş olması halinde, eşyanın nakil aracına yüklenmesi sonrasında düzenlenmiş poliçelere kat’i poliçeler denir. İleriki bir tarihe gerçekleşecek mal taşımasıyla ilgili kat’i sigorta yapılacağının taahhüt edildiği poliçelere ise flotan sigorta poliçeleri denir.

ATR Dolaşım Sertifikası (İthalat)

AB ülkeleri ile yapılan ticaretlerde serbest dolaşım hakkını gösteren bir belgedir. AB’den AB’ye giden veya herhangi bir 3. ülkeden gelip, gümrüklenen bir eşyanın tekrar bir başka AB ülkesine gitmesi halinde tanzim edilir ve vergi muafiyetinden yararlanılması amaçlı olarak kullanılır. Ticaret Odaları’nca onaylanan ve çıkış gümrükleri tarafından da tasdik zorunluluğu şartı taşıyan bu belgelerin geçerlilik süresi 4 aydır. 

ATR Dolaşım Sertifikası (İhracat)

Ticaret Odaları’nca onaylanan ve çıkış gümrükleri tarafından da tasdik zorunluluğu şartı taşıyan bu belgelerin geçerlilik süresi 4 aydır.

Onaylanmış Kişi Belgesi’ne sahip firmalar bu belgeyi kendileri tanzim ederler AB ülkeleri ile yapılan ticaretlerde serbest dolaşım hakkını gösteren bir belgedir. AB’den AB’ye giden veya herhangi bir 3. ülkeden gelip, gümrüklenen bir eşyanın tekrar bir başka AB ülkesine gitmesi halinde tanzim edilir ve vergi muafiyetinden yararlanılması amaçlı olarak kullanılır.

EUR.1 Dolaşım Sertifikası

EFTA (Avrupa Serbest Ticaret Alanı) topluluğuna üye ülkelerle yapılan ticaretlerde kullanılan menşe ispatı niteliği taşıyan bir belgedir.

EFTA Ülkeleri

İsviçre – Norveç – İzlanda – Lichtenstein

Türkiye İle Serbest Ticaret Anlaşması Yapmış Ülkeler

İsrail – Makedonya –  Hırvatistan  Bosna Hersek – Fas Filistin – Suriye – Tunus

EUR.1 Dolaşım Sertifikası (İhracat)

Ticaret Odaları’nca onaylanan ve çıkış gümrükleri tarafından da tasdik zorunluluğu şartı taşıyan bu belgelerin geçerlilik süresi 4 aydır.  Bu belge menşei  ihtiva ettiğinden ayrıca Menşe Şahadetnamesi aranmaz.

EFTA Ülkeleri    

İsviçre – Norveç – İzlanda – Lichtenstein

Türkiye İle Serbest Ticaret Anlaşması Yapmış Ülkeler

İsrail – Makedonya –  Hırvatistan  Bosna Hersek – Fas – Filistin – Suriye – Tunus

MENŞE ŞEHADETNAMESİ (Certificate of Origin)

AB dışındaki ülkelerle yapılan ticaretlerde aranılan bir belge olup, menşe, ihtiva eden bir belgedir. Serbest dolaşım belgesi niteliğinde değildir ve herhangi bir şekilde gümrük tasdiki zorunluluğu yoktur.

Firma beyanı ve Ticaret Odaları tasdiki yeterlidir.

Onaylanmış Kişi Belgesi’ne sahip firmalar bu belgeyi kendileri tanzim ederler.

FORM A BELGESİ (Certificate of Origin)

Form A Belgesi Genelleştirimiş Tercihler Sistemi(GTS) çerçevesinde tercihli rejimden faydalanması talep edilen eşyanın GTS ülkesi menşeli olduğunun ispatı için kullanılan bir belgedir. Yani eşyanın tercihli menşe statüsünü gösterir.

GTS kapsamında tercihli ticaretten faydalanmak amacıyla düzenlenen Form A belgelerinin kabul edilebilmesi için GTS‘ den faydalanan ülkelerin Türkiye’ye, kendi ülkelerinde Form A Menşe Belgelerini düzenleme yetkisine sahip resmi idarelerin isim ve adreslerini, bu idarelerce kullanılan mühürlerin örnek baskılarını ve Form A Menşe Belgelerinin kontrolünden sorumlu ilgili resmi idarelerin isim ve adreslerini bildirmiş olmaları ve söz konusu ürünlerin menşeine ilişkin bilginin doğruluğunun veya belgenin geçerliliğinin kontrolü için Türkiye gümrük idarelerine gerekli yardımı sağlamayı taahhüt etmeleri gerekmektedir. Tüm bu prosedürler tamamlanmadan belgenin kabulü ve tercihli rejim uygulanması mümkün değildir.

Çeki Listesi (PackingList) İthalat

Sevkiyata konu olan eşyaların ambalajlarına göre içerik ve detaylarını gösteren (kap adedi, ağırlıkları, mal tanımları v.s.) listelerdir. Alıcının tasnifi açısından büyük yararları olup, hem de gümrüklerde eşyaların adetsel kontrollerine imkan sağlar.

Gümrükleme işlemleri sırasında gümrüğe ibrazı zorunlu bir belge niteliği taşımaktadır.

Çeki Listesi (PackingList) İhracat

Sevkiyata konu olan eşyaların ambalajlarına göre içerik ve detaylarını gösteren (kap adedi, ağırlıkları v.s.) listelerdir. Hem alıcının tasnifi açısından büyük yararları olup, hem de gümrüklerde eşyaların adetsel kontrollerine imkan sağlar. Gümrükleme işlemleri sırasında gümrüğe ibrazı zorunlu bir belge niteliği taşımaktadır.

      AB Gümrük Müşavirliği ve Danışmanlık A.Ş.     

AB Mevzuat