Gümrüklü Eşya Taşıma Mevzuatı – AB Akademi

     Gümrüklü Eşya Taşıma Mevzuatı     

Gümrüklü Eşya Taşıma Mevzuatı Genel Bilgi

Gümrük Mevzuatı her ne kadar eşya emtiaları ile ilgili bulunmakta ise de, eşya ülkeler arasında mutlaka bir taşıt aracı ile taşındığı için gümrük mevzuatında, taşıtlar ve taşıyıcılar için de önemli düzenlemeler mevcuttur.

Petrol ve doğal gaz gibi bazı ürünler, boru hattıyla taşınır ki gümrük mevzuatı bununla ilgili de bazı özel hükümler içermektedir.

Taşıtların Gözetim ve Denetimi  

Türkiye Gümrük Bölgesine giren ve çıkan taşıtların tümü gümrük gözetimi altındadır. Gümrük idarelerinin, taşıt ve eşyasını denetleme yetkisi bulunmaktadır
Gümrük Kanunu Madde 34

Kara Yolu Taşıması

Kara yolu ile Türkiye Gümrük Bölgesine gelen taşıtların denetlenmesi bitmeden veya ilgili gümrük idaresinin izni alınmadan söz konusu taşıtlara yük ve yolcu alınıp verilemez ve taşıt yoluna devam edemez.

Tren Yolu Taşıması

Trenler için ilave olarak: gümrük idaresinin izni olmadan vagon değişikliği veya ilavesi yapılamaz. Türkiye Gümrük Bölgesi dışından, demiryolundan başka kara taşıtları ile ancak sınırdaki yetkili bir gümrük idaresine eşya getirilebilir.

Hava Yolu Taşıması

Türkiye’ye gelen ve Türkiye’den gidecek olan hava araçları, yetkili gümrük idaresi bulunan havalimanlarına inebilir veya bu hava limanlarından kalkabilir. Bu hava araçları gümrük gözetimine tabidir.

Deniz Yolu Taşıması

Türkiye Gümrük Bölgesi dışından gelen gemiler, gümrük bölgesine girmelerinden itibaren, beklenmeyen haller veya mücbir sebepler olmadıkça ya da gümrük denetimi gerekmedikçe, gidecekleri limana göre mutat olan rotayı değiştiremez, yolda duramaz, başka gemilerle temas edemez ve gümrük idaresi bulunmayan yerlere yanaşamazlar.

Gümrük memurları, gemiyi, yükünü ve bunlara ait gerekli tüm defter, belge ve kayıtları denetlemeye, gerektiğinde ambarları ve eşya bulunan diğer yerleri mühür altına almaya yetkilidir.

Yabancı limanlardan gelen veya Türkiye’den yabancı limanlara giden gemilerin geliş ve acentesi tarafından ilgili gümrük idaresine bilgi verilir.

Eşyanın Gümrüğe Sunulması

Türkiye Gümrük Bölgesinin kara suları veya hava sahasında durmaksızın geçen taşıt araçları ile taşınan eşya hariç olmak üzere Türkiye Gümrük Bölgesine gelen eşyanın bunu Türkiye Gümrük Bölgesine getiren kişi veya yerine göre eşyanın gelişinden sonra taşımasını üstlenen kişi tarafından gümrüğe sunulması gerekir.
Gümrük Kanunu Madde 39

Taşıt aracının, gümrüklü sahaya girişine ilişkin, gümrük veya gümrük muhafaza yetkililerince tutulan ilk kayıt tarihi, eşyanın sunulmasının başlangıcının belirlenmesine esas alınacak tarihtir.

Özet Beyanın Verilmesi

Özet beyan, taşıt aracı ve gümrüğe sunulan eşya ile ilgili  genel bilgilerin yer aldığı ve taşıyıcı veya temsilcisi tarafından yapılan beyandır.

Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen eşya için (Türkiye Gümrük Bölgesinin kara suları veya hava sahasında durmaksızın geçen taşıt araçları ile taşınan eşya hariç olmak üzere) özet beyan verilir.
Gümrük Kanunu Madde 35/A

Özet beyanda, taşıt aracı ve gümrüğe sunulan eşya ile ilgili genel bilgiler yer alır. Özet beyan taşıyıcı veya temsilcisi tarafından yapılır. Özet beyan form örneğine yönetmelik 10 numaralı ekinde yer verilmiştir.

Özet beyan, yalnızca veri işleme tekniği yoluyla verilir. Beyanın bağlayıcılığı ile ilgili kurallar, özet beyan için de geçerlidir ve veren kişi özet beyanın doğruluğundan sorumludur.
Gümrük Yönetmeliği Madde 63

Eşyanın Boşaltılması

Eşya, bulunduğu taşıt aracından, gümrük idarelerinin belirledikleri veya uygun gördükleri yerlerde söz konusu idarelerin izni ile boşaltılabilir. Acil durumlarda bu izin alınmaz ancak en yakın gümrük idaresine haber verilir.
Gümrük Kanunu Madde 45

Eşyanın boşaltılmasından sonra, boşaltılan eşyayı temsil etmek üzere, boşaltma listesi düzenlenir ve ilgililer tarafından imzalanır. Boşaltma listesinde, eşyanın cinsi, brüt ağırlığı, kapların sayısı, cinsi, markası, numarası, taşıtın ismi ve sefer numarası gösterilir.

Eşyanın, boşaltmadan önce veya boşaltma sırasında zarar görmüş veya kaplarının kırık veya bozuk olduğu tespit edilirse, bu durum bir tutanakla belirlenip boşaltma listesi ekinde gümrük idaresine sunulur.
Gümrük Yönetmeliği Madde 74

Özet Beyan Fazlalığı veya Eksikliği

Boşaltma listesinde kayıtlı olduğu halde özet beyanda kayıtlı olmayan eşya özet beyan fazlasıdır. Bu fazlalık özet beyan ya da özet beyan yerine kullanılan belgelerin üzerine kaydedilir ve buna ilişkin bir tutanak düzenlenerek takibatına geçilir.

Boşaltma listesinde kayıtlı olmadığı  halde özet beyanda kayıtlı olan eşya, özet beyan eksiğidir. Bu eksiklik, özet beyan ya da özet beyan yerine kullanılan belgelerin üzerine kaydedilir ve buna ilişkin tutanak düzenlenerek takibatına geçilir. Özet beyana göre eksik veya fazla çıkan eşya için acentesine bildirimde bulunulur ve eksiklik veya fazlalığın nedeni sorulur.

Taşıyıcının sorumluluğu kap itibariyledir. Özet beyan eksiklik veya fazlalıklarının takibatı (dökme eşya hariç) kap itibariyle yapılır.

Eşya, orijinal ambalajında olduğu sürece, içeriğinde ortaya çıkacak eksiklikler için taşıyıcı sorumlu tutulamaz. Bu nedenle, kap itibariyle tamam çıkan ancak sayı, baş, ağırlık gibi ölçülerinde eksiklik veya fazlalık olan eşya için takibat yapılmaz.

Özet beyan eksikliği veya fazlalığı hakkında: bildiri tarihinden itibaren üç ay içerisinde, taşıt sahipleri, kaptanları ya da acenteleri tarafından, bu eksiklik veya fazlalığın neden kaynaklandığının aşağıdaki belgelerle ispatı istenir.

Eşyanın yüklendiği limandaki 

A) En büyük Mülki İdare Amirince,

B) Gümrük İdaresince,

C) Ticaret ve Sanayi Odalarınca 

D) Liman Başkanlığınca onaylanmış belgeler.

Eksiklik veya fazlalık süresi içinde ispat edilemediği takdirde cezai işlem yapılır.
Gümrük Kanununu Madde 237

Dökme eşya ile ilgili olarak, eksiklik veya fazlalık takibatı bu eksiklik veya fazlalığın %3 ü aşması halinde yapılır. Burada geçen dökme eşya tabirinden, maden cevheri, mineraller, hurda demir, kömür, hububat, hayvan yemi, küspe, çimento,  klinker, suni gübre, gibi ambalajlanmamış ve genellikle yükleme ve boşaltması mekanik vasıta ve tesis gerektiren her nevi gaz, sıvı ve katı maddelerin anlaşılması gerekmektedir .

Deniz yoluyla yapılan taşımalarda, geminin kaptanı veya donatanı veya mümessili tarafından, yükletene taşıma belgesi olarak verilen belgeye konşimento denir.

Konşimentoda Üzerinde Yazılı Olan Bilgiler

Taşıyanın Adı ve Soyadı (Ticari Ünvanı)

Geminin Adı ve Bayrağı  (Kaptanın Adı ve Soyadı)

Göndericinin Adı ve Soyadı (Ticari Ünvanı)

Alıcının Adı ve Soyadı (Ticari Ünvanı)

Yükleme Yapılan Liman

Varış Limanı ve Teslimine Dair İbare

Eşya Cinsi / Ölçüsü / Sayısı / Ağırlığı / Dış Ambalaj Şekli

Taşıma Şekli Şartları

– Eşya, boşaltma limanında konşimentoda teslim edileceği gösterilen ve bir nüshasını taşıyan kimseye ve eğer konşimento emre muharrer ise ciro ile devralmış şahsa teslim olunur.

Emre Yazılı Konşimento

Yükletenin talebi üzerine konşimento sadece emre yazılı olarak tanzim edilebilir. Bu şekilde tanzim edildiğinde, yükletenin emrine tanzim edilmiş sayılır ve bu durum “order”  ifadesi ile belirtilir.

Bu konşimento ihracatçı tarafından bankaya verildiğinde mutlaka yükletenin cirosu aranır. Ciro edilerek devir edilen eşyanın, konşimentosu kimin elinde ise mal onun mülkiyetinde sayılır.

Satıcısı veya göndericisi belli, alıcısı emre yazılı konşimentolarda, ciro işlemi yapılmadan, eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması mümkün bulunmamaktadır.

– Antrepoya konulması haricinde

Nama Yazılı Konşimento

Malın alıcısı adına düzenlenen konşimentolardır. Bu tür konşimentoların ciro yolu ile devri mümkün bulunmadığından kredili işlemlerde bankalarca kabul edilmezler. Bu tür konşimentolarda, başka bir ifade olmaksızın alıcının adı yazılır.

Hamiline Yazılı Konşimento

Bu tür konşimentolarda alıcının adı yazılmaz yalnız “hamiline” kaydı konulur. Malın mülkiyeti, konşimentoyu  elinde bulundurandadır.

Yük Senetleri

Kara nakliyatında, taşıyıcılar tarafından konşimento yerine düzenlenen belgeye yük senedi adı verilir.
Gümrük Yönetmeliği Madde 118

– Karayolu ile yapılan taşıma yük senetlerine CMR belgesi adı verilir.

– Demiryolu ile yapılan taşıma yük senetlerine CIM ve/veya CIV belgesi adı verilir.

– Havayolu ile yapılan taşıma yük senetlerine AWB belgesi adı verilir.

Yük Senetleri Üzerinde Yazılı Olan Bilgiler

Alıcının Ticari Ünvanı ve Adresi

Taşıyanın Adı ve Soyadı (Ticari Ünvanı)

Taşıtın Adı ve Bayrağı (Araç plakası-Vagon v.s.)

Göndericinin Adı ve Soyadı (Ticari Ünvanı)

Yükleme Yapılan Liman/Yer

Varış Limanı ve Teslimine Dair İbare

Eşya Cinsi / Ölçüsü / Sayısı / Ağırlığı / Dış Ambalaj Şekli

Taşıma Şekli Şartları

Taşıma Ücreti ve Diğer Özel Hususlar

Tır Karnesi

TIR Sözleşmesi kapsamında, TIR sistemi altında eşya taşımasında kullanılan belgedir. Hem transit beyannamesi yerine geçer hem de teminat olarak kabul görür.

Kısa adı IRU olan Uluslararası Karayolu Taşımacıları Birliği tarafından bastırılır ve üye ülkelerin kefil kuruluşlarında gönderilir.

Türkiye de ki kefil kuruluş Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğidir. (TOBB)

Konteyner Kayıt ve Takip Formu

Konteynırlarla İlgili Gümrük Sözleşmesi Kapsamında: Türkiye’ye giriş yapan ve Türkiye’den çıkan konteynerleri takip etmek amacıyla kullanılan formdur.

Bu form aynı zamanda, geçici ithalat rejim beyannamesi ve hariçte işleme rejim beyannamesi olarak da kullanılır ve ayrıca gümrük beyannamesi aranmaz.

      AB Gümrük Müşavirliği ve Danışmanlık A.Ş.