Gümrük Rejimleri Ortak Kurallar – AB Akademi

     Gümrük Rejimleri Ortak Kurallar     

Türk Gümrük Mevzuatı 4458 Sayılı Gümrük Kanunu ile birlikte büyük ölçüde AB ile aynı paralele gelmiştir. Birlik içerisinde aynı gümrük kurallarının uygulanması, gümrük birliğinin doğal bir sonucudur. Gümrük rejimleri açısından ulusal düzenlemelerimiz AB düzenlemeleri ile uyum içindedir.

Türkiye Gümrük Bölgesine giren veya buradan çıkan eşya,  beyan sahibinin talebine göre bir gümrük rejimine tabi tutulabilir. Gümrük mevzuatı her rejim için farklı kurallar koymuştur, eşyaya uygulanacak kuralları tespit etmek bakımından eşyanın hangi rejime konu edildiği bundan dolayı büyük önem taşır.

Her rejim için farklı kurallar oluşturulmuş ise de: bütün rejimler için ortak kurallar mevcuttur. Bu bölümde, gümrük rejimlerine ilişkin kısa açıklamalarda bulunulacak ve bütün gümrük rejimleri için ortak olan kurallar sunulmuştur.

Gümrük Rejimleri Ortak Kuralları Sunum Planı

1  Gümrükçe Onaylanmış İşlem ve Kullanım
2  Eşyanın Rejime Girişi
3  Beyan Sahibi ve Temsilcisi
4  Beyanın Şekli ve Usulleri
5  Beyanın Kontrolü ve Eşya Muayenesi
6  Eşyanın Teslimi
7  Basitleştirilmiş Usuller
8  Basitleştirilmiş Usullerde Eşyanın Tesliminden Sonra  Kontrolü
9  Gümrük Beyannamesi Rejim Kodları
10  Ekonomik Etkili Gümrük Rejimlerinin Ortak Kuralları

1- Gümrükçe Onaylanmış İşlem ve Kullanım

Gümrükçe Onaylanmış İşlem ve Kullanım  Kavramı, gümrük rejimlerini de içine alan ancak imha ve terk gibi başkaca işlem ve kullanımları da kapsadığı için gümrük rejimleri kavramına göre daha geniş bir kavramdır.

Yasaklama ve kısıtlama altında olan eşya haricindeki her eşya gümrükçe onaylanmış işlem veya kullanıma tabi tutulabilir. Gümrükçe onaylanmış bir işlem ve kullanımdan başka bir gümrükçe onaylanmış işlem ve kullanıma geçiş mümkündür. Bunun için çoğunlukla gümrük vergisi ödenmesine bile gerek bulunmaz.

Örneğin, transit rejiminden antrepo rejimine buradan da dahilde işleme rejimine geçiş mümkündür. Yine serbest bölgeye konulan eşyanın, buradan dahilde işleme rejimine tabi tutulması imkan dahilindedir. Verilen bütün bu örneklerde herhangi bir şekilde vergi yükümlülüğü doğmaz.

Gümrükçe Onaylanmış İşlem ve Kullanımları, İki Başlık Altında İncelenebilir.

1.Gümrük Rejimleri
2.Gümrükçe Onaylanmış İşlem veya Kullanım

Gümrük Rejimleri Sekiz Kalemdir

1. Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi
2. Transit Rejimi
3. Gümrük Antrepo Rejimi
4. Dahilde İşleme Rejimi
5. Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimi
6. Geçici İthalat Rejimi
7. Hariçte İşleme Rejimi
8. İhracat Rejimi

Bir eşya serbest dolaşım rejimine sokulduktan sonra, yurt dışı edilmedikçe serbest dolaşım statüsünü kaybetmez. Serbest dolaşıma sokulan eşya, Türkiye Gümrük Bölgesinde bulunduğu sürece hep bu statüde kalır. Halbuki aşağıda sayılan Ekonomik Etkili Gümrük Rejimine konu olan bir eşyanın, her durumda başka bir rejime tabi tutulması veya gümrükçe onaylanmış bir işleme konu edilmesi mümkündür. Bir eşya sonsuza kadar ekonomik etkili bir gümrük rejiminde kalamaz.

Gümrük Mevzuatında, bazı rejimler Ekonomik Etkili Gümrük Rejimi olarak nitelendirilmiştir.
Gümrük Kanunu Madde 79

Ekonomik Etkili Gümrük Rejimleri

1. Antrepo Rejimi
2. Dahilde İşleme Rejimi
3. Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimi
4. Geçici İthalat Rejimi
5. Hariçte İşleme Rejimi

Şartlı Muafiyet Gümrük Rejimleri Kapsamı

1. Transit Rejimi
2. Gümrük Antrepo Rejimi
3. Dahilde İşleme Rejimi
4. Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimi
5. Geçici İthalat Rejimi dir.

Diğer Gümrükçe Onaylanmış İşlem ve Kullanımı için, aşağıdaki şekillerden biri uygulanması gerekmektedir;

– Eşyanın Serbest Bölgeye Alınması
– Eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesi Dışına *Çıkması
– Eşyanın İmhası
– Eşyanın Gümrüğe Terk Edilmesi

** Gümrük Rejimleri ile Diğer Gümrükçe Onaylanmış İşlem ve Kullanım Arasındaki Temel Farkları, Bir eşyanın gümrük rejimine konu edilebilmesi için bir beyan, dolayısıyla beyanname gerekmektedir. Diğer gümrükçe onaylanmış işlem veya kullanımlar, beyana gerek duysalar da beraberinde fiziksel bir eylemi gerektirir.

2- Eşyanın Rejime Girişi

Eşyanın Rejime Girişi, Eşya üzerinde tasarruf yapma hakkı olan kişi, aşağıdaki şartları yerine getirmek suretiyle eşyayı bir gümrük rejimine sokabilir.

– Eşyayı bir gümrük rejimine sokmaya yönelik gümrük beyannamesi gümrük idaresine verilir.
– İlgili gümrük rejimi için gerekli bütün dokumanlar gümrük idaresine sunulur.
– Ekonomik etkili rejimler için veya nihai kullanım gibi durumlarda gerekli yetki alınır.
– Eşya gümrük idaresinin kontrolüne sunulur.
– Gerekli olan durumlarda vergiler ödenir veya teminata bağlanır.

3- Beyan Sahibi ve Temsilcisi

Bütün gümrük rejimlerinde eşyanın rejime konu edilebilmesi için gümrük idaresine beyanda bulunulmasına gerek vardır. Beyanda bulunacak kişi beyan sahibi veya temsilcisidir.

Temsilci, Doğrudan veya Dolaylı olabilir.

– Doğrudan Temsilci durumunda, başkasının adına hareket eder.
– Dolaylı Temsilci durumunda ise kendi adına ancak başkasının adına hareket eder.

Gümrük Müşavirleri

Gümrük Mevzuatı, gümrük idarelerinde dolaylı temsilci olarak beyanda bulunma yetkisine sahip iş takibi yapabilecek kişileri sınırlandırmıştır. Dolaylı temsilci sıfatıyla, sadece gümrük müşavirleri gümrük idarelerinde iş takibinde bulunabilirler.
Gümrük Kanunu Madde 225

Eşya sahipleri ile bunların adına hareket edenler tarafından, Doğrudan Temsil Yoluyla,

Gümrük Müşavirleri tarafından, Dolaylı Temsil Yoluyla, takip edilip sonuçlandırılır.

– Kara, deniz ve hava yolu işletmeleri ile nakliyeci kuruluş temsilcileri, taşıdıkları eşyanın sadece transit işlemlerini doğrudan temsilci yoluyla takip edebilirler.

Gümrük Mevzuatı, Gümrük Müşavirlerine her türlü gümrük işlemlerini takip ederek sonuçlandırabilme yetkisi tanımıştır. Gümrük müşavirliği bir güven müessesidir. Bu sebepten dolayı, Gümrük Müşaviri ile Gümrük Müşavir Yardımcısı olabileceklerin belli koşulları taşıması gerekli görülmüştür.
Gümrük Kanunu Madde 227 ve 228

Gümrük Mevzuatı, Gümrük Müşavirlerine önemli bir sorumluluk da yüklemiştir. Beyan, dolaylı temsilci sıfatıyla Gümrük Müşaviri tarafından yapılmışsa, Gümrük Müşaviri, hesabına beyan yapılan kişi ile birlikte yükümlüdür.
Gümrük Kanunu Madde 181

Gümrük Müşaviri ve hesabına beyan yapılan kişi, Gümrük vergilerinin ödenmemesinden müştereken ve müteselsilen sorumludur. Eksik alınan veya hiç alınmayan gümrük vergilerinden dolayı eşya sahibi ile birlikte gümrük müşaviri de aynı derecede sorumludur. Gümrük Müşavirliğinin, bir tüzel kişilik oluşturularak yürütülmesi mümkündür.  Bu durumda, gümrük müşavirlerinin kuracağı tüzel kişilere gümrük müşavir yardımcıları da ortak olabilir.
Gümrük Kanunu Madde 192

Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirleri

Bu müessese, Gümrük Kanununun 10. Maddesi ve 226. Maddesinde verilen yetki kullanılmak suretiyle Gümrük Müsteşarlığınca 19.07.2008 tarihi itibariyle yürürlüğe konulmuştur.

Yetkili Gümrük Müşavirliği düzenlemesinin temel amacı , ekonomik etkili gümrük rejimleri, nihai kullanım, basitleştirilmiş usul uygulamaları ve diğer gümrük işlemlerinin doğru olarak uygulanmasını sağlamak üzere,  dolaylı temsil suretiyle iş yapmayan Gümrük Müşavirlerine Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri adı verilerek bazı tespit ve raporlama işlemlerinin yaptırılmasıdır.

Yetkili gümrük müşaviri olabilmek için, yedi yıldır gümrük müşavirliği yapmak ve son beş yıldaki işlemlerde ceza almamış olmak gerekmektedir. Ayrıca bu şartlara uyan gümrük müşavirlerinin Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri olarak çalışabilmesi için dolaylı temsil suretiyle gümrük idarelerinde iş yapmaması gerekmektedir.

4- Beyanın Şekli ve Usulleri

Bir gümrük rejimine tabi tutulmak istenen eşya, bu rejime uygun olarak ilgili Gümrük idaresine beyan edilir.
Gümrük Kanunu Madde 59

Gümrük beyanı aşağıdaki şekillerden biri ile yapılabilir

– Yazılı Beyan (Bilgisayar Veri İşleme Tekniği İle)
– Sözlü Beyan
– Tasarruf Yoluyla Beyan

Yazılı Beyan

Beyanın bilgisayar veri işleme yoluyla yapılması esastır. Bu şekilde yapılan beyanlarda esas itibariyle beyannamenin kağıt nüshasının gümrüğe verilmesine gerek kalmaması lazımdır. Bilge sisteminde yapılmakta olan beyanları bugün itibariyle Yazılı beyan olarak kabul etmek gerekir.

Çünkü beyan bilgisayar ortamında tescil ediliyor olsa da, beyanname dökümü alınıp imzalandıktan sonra gümrük idaresine sunulmaktadır.

Beyanda bulunacak kişilerin, gümrük idaresinin bilgisayar sistemine veri girişinde bulunabilmeleri için Gümrük idaresinden önceden alınmış olan “kullanıcı kodu” ve “şifresine” sahip olması gerekmektedir.

Sözlü Beyan

Rejimler itibariyle sözlü beyan edilebilecek eşya gümrük yönetmeliğinde tek tek sayılmıştır. Sözlü beyanlarda “sözlü beyan formu” kullanılır.
Gümrük Yönetmeliği Madde 25 (Eki) / Gümrük Yönetmeliği Madde 164 -166

Tasarruf Yoluyla Beyan

Yolcu salonlarında geçerlidir. Kişinin yolcu salonunda gümrük kontrolüne ayrılan bölümün yeşil hattından geçmesi, “gümrüğe tabi eşyasının olmadığı” kırmızı hattan geçmesi ise “kontrole tabi eşyasının olduğunu” ve bunu beyan ettiğini gösterir.

Eşyayı gümrük rejimine sokmaya yönelik yazılı beyanlarda Gümrük Beyannamesi kullanılır. Gerekli bütün belgelerin beyannameye eklenmesi ve eşyanın gümrüğe sunulmuş olması gerekir. Gümrük beyannamesinin doldurulması, yer alan kullanma talimatı yönetmelikle belirlenmiştir.

Gümrük beyanları, büyük ölçüde  Bilge Sistemi  olarak adlandırılan gümrük yazılımı kullanılmak suretiyle bilgisayar ortamında hazırlanmakta ve tescil edilmektedir.  Belli kontroller Bilge Sistemi tarafından yapıldığı için hatalı beyanname üretilmesi ihtimali azalmıştır.

Bazı belgeler beyanname yerine kullanılmakta olup Aşağıdakilerden biri mevcut ise, ayrıca Gümrük beyannamesi düzenlenemez.

– Elçilik Mektubu
– Kurye Mektubu
– TIR Karnesi
– Ata Karnesi
– Kumanya Listesi
– Özel Fatura

Bir gümrük beyannamesinde iki veya daha fazla kalem bulunabilir. Her kaleme ilişkin bilgiler ayrı beyan sayılır, bir kalemin eksik veya fazlası, diğer kalemim fazla veya eksiği ile mahsup edilemez. Tescil edilmiş olan beyanname, ait olduğu eşyaların vergileri ve para cezalarından dolayı taahhüt niteliğinde beyan sahibini bağlar ve gümrük vergileri tahakkukuna esas alınır.
Gümrük Kanunu Madde 67

Eşyanın beyan edildiği gümrük rejimine ilişkin tüm hükümlerin uygulanmasında esas alınacak tarih, beyannamenin tescil edildiği tarihtir.
Gümrük Kanunu Madde 61

Gümrük Beyannamesine Eklenecek Bilgiler

Beyanname bir takım belgeler esas alınarak ve bu belgelerdeki bilgiler kullanılarak hazırlanır. Örnek vermek gerekirse, bir serbest dolaşıma giriş beyannamesindeki kıymetin, satış sözleşmesi niteliğindeki fatura esas alınarak yazılması gerekir. Beyannamenin hazırlanmasında kullanılan belgeler, beyanı destekleyici dokümanlardır ve bunların beyannameye eklenmesi gerekir.

Beyannameye hangi belgelerin eklenmesi gerektiği rejimden rejime farklılık gösterir.  Eşya serbest dolaşıma sokulacaksa aşağıdaki belgelerin beyannameye eklenmesi gerekir.

– Fatura
– Navlun Faturası (FOB Olması Halinde) (CİF Olması halinde gerekmemektedir.)
– Sigorta Poliçesi (FOB veya CF Olması Halinde) (CİF Olması halinde gerekmemektedir.)
– ATR Belgesi (Tercihli Tarifeden Yaralanmak İçin Avrupa Birliğinden gelmekte ise)
– EUR.1 veya EUR/MED Dolaşım Belgesi (SAT Serbest Ticaret Anlaşması tarifesinden yararlanmak için)
– FORM A (Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi Tarifesinden yararlanmak için)
– Kıymet Bildirim Formu

Gümrük beyannamelerinin ne şekilde doldurulacağı, hangi kutularına hangi bilgilerin yazılacağı, “Gümrük Beyannamesi Kullanma Talimatı” da ithalat, ihracat ve transit durumları  itibariyle ayrı ayrı olmak üzere etraflı olarak izah edilmiştir.
Gümrük Yönetmeliğinin Madde 14

Gümrük Beyannamesinde Değişiklik ve Gümrük Beyannamesi İptali

Beyannamelerde değişiklik yapılması ve tescil edilen bir beyannamenin iptali bakımından konulan kurallar bütün gümrük rejimleri için geçerlidir.

Buna göre, bir başka eşyanın beyanı sonucunu doğurmamak kaydıyla, beyan sahibinin talebi üzerine beyannamede yer alan bir veya daha fazla bilginin düzeltilmesine Gümrük idarelerince izin verilir.
Gümrük Kanunu Madde 63

Düzeltme için aşağıdaki şartların sağlanması gerekir

– Beyan sahibine eşyanın muayene edileceği bildirilmemiş olmalıdır
– Bilgilerin yanlış olduğu gümrük idaresince tespit edilmemiş olmalıdır
– Eşya teslim edilmemiş olmalıdır

Tescil edilmiş bir beyannamenin, belirli durumlarda iptal edilmesi de mümkündür. Aşağıda belirtilen durumlardan birinin varlığı, ibraz edilecek belgelerle kanıtlanması halinde, beyan sahibinin talebi üzerine tescil edilmiş bir beyanname iptal edilebilir.

– Eşya yanlışlıkla beyanname konusu rejime tabi tutulmuş olmalıdır
– Eşyanın beyan edildiği gümrük rejimine tabi tutulması özel nedenlerle artık mümkün olmamalıdır

Önemli Not

Beyannamenin iptali, yürürlükteki cezai hükümlerin uygulanmasına engel teşkil etmez.

5- Beyanın Kontrolü ve Eşya Muayenesi

Gümrük Beyannamesinde Beyanın Kontrolü ve Eşya Muayenesi

Gümrük idaresi, beyanın doğruluğunu araştırmak üzere bütün gümrük rejimleri bakımından aşağıdakileri yapmaya yetkilidir. Beyannamenin içerdiği bilgilerin doğruluğunu araştırmak amacı ile beyanname ile ilgili ekli belgeleri kontrol edebilir; beyan sahibinden diğer belgeleri de vermesini isteyebilir. Gümrük idaresi, eşyayı muayene edebilir ve ayrıntılı muayene veya tahlil amacıyla numune alabilir.
Gümrük Kanunu Madde 65

Beyanname kapsamı eşyanın muayene edilmesi halinde, muayene sonuçları, muayene edilmemesi halinde ise beyannamede yer alan bilgiler, tabi olduğu gümrük rejimi hükümlerinin uygulanmasında esas alınır.

Bilge Sisteminde Rejim Beyanın Kontrolü

Bilge sisteminde, rejim beyanının kontrolü, bilgisayar tarafından risk kriterlerine göre belirlenen şu dört hat esas alınarak yapılır.

Kırmızı Hat

Eşyanın muayenesi ile birlikte belge kontrolünün de yapıldığı hattır. Eşyanın fiziki muayenesi, tam muayene, kısmi muayene veya haricen muayene şeklinde yapılabilir.

Sarı Hat

Muayeneye gerek görülmeksizin eşyaya ait beyanname ve eklerinin doğruluğu ve birbirine uygunluğu denetlenir.

Mavi Hat

Eşyanın ertelenmiş kontrole tabi tutulduğu hattır.

Yeşil Hat

Eşyanın belge kontrolüne veya muayeneye tabi tutulmadığı hattır.

Aşağıda Belirtilen Eşya Muayeneye Tabi Tutulmaz

– Cumhurbaşkanını zat ve ikametgahı için gelen eşya,
– Milli Savunma Bakanlığı ve Jandarma Genel Komutanlığı ihtiyaçları için maddesine giren eşyadan, Milli Savunma Bakanlığınca gizliliği önceden bildirilen eşya,
– Yabancı devlet başkanları ve aile efradı ile refakatlerinde memur olanların getirdikleri veya Türkiye’deki ikametleri sırasında getirecekleri eşya ve taşıtları,
– Türkiye’deki yabancı diplomatik temsilciliklerin, yabancı devletlerin Türkiye’deki konsolosluklarının resmi bir görevin yapılması ile ilgili olarak herhangi bir zamanda getirilecek her türlü eşya ve resmi binalar için inşaat malzemesi,
– İçinde gizli evrak bulunan kurye çantaları,
Gümrük Kanunu Madde 167

Gümrük Beyannamesinde Eşyanın Tahlili  

Cins, nevi ve niteliği dolayısıyla Türk Gümrük Tarife Cetvelindeki yeri tespit edilemeyecek eşyanın laboratuar  tahlili yapılır. Gümrük yönetmeliğinde, laboratuar tahlili yapılacak eşyalar, liste halinde belirlenmiştir.
Gümrük Yönetmeliği Madde 23

Önemli Not

– Beyanname, muayene memuruna belge kontrolü için gelmişse (Bir başka deyişle sarı hatta işlem görecekse) gümrük yönetmeliğinde belirtilen ve listede yer eşya alsa dahi, eşya laboratuar tahliline tabi tutulmaz.

– Benzer şekilde, sürekliliği olan aynı eşya ithaline alınmış bir tahlil raporunun bir yıl süre ile kullanılması mümkündür.

6- Eşyanın Teslimi

Gümrük idareleri , eşyanın ilgili rejime tabi tutulma şartlarının yerine getirilmesi yasaklayıcı ve kısıtlayıcı işlemlere tabi olmaması kaydıyla, tescilden ve muayenesi öngörülmüşse muayene edilmesinden sonra aşağıdaki şartların gerçeklemesi ile eşyayı teslim eder.
Gümrük Kanunu Madde 69

Gümrük yükümlülüğü doğmuşsa, gümrük vergileri ödenmeli veya teminata bağlanmalıdır. İlgili rejime göre teminat verilmesi gerekiyorsa teminat verilmelidir.

Geçici Depolama Rejimi kapsamındaki eşyalar için, rejim süreleri aşağıdaki gibidir.

– Eşyanın deniz yoluyla gelmesi durumunda 45 gün,
– Kara yolu, Hava yolu ve Diğer şekilde gelmesi durumunda 20 gün içinde,

Aşağıdaki durumlardan birinin geçerli olması halinde eşya teslim edilmeyip tasfiyeye tabi tutulur. Muayeneye başlanmamış veya muayeneye devam edilmiyorsa. Rejimin gerektirdiği belgeler gümrük idaresine verilmemişse, ödenmesi gereken vergi ödenmemiş veya verilmesi gereken teminat verilmemişse.

Geçici Depolama Rejiminde olmayan eşyalar, Antrepo Rejimi kapsamında iken serbest dolaşıma giriş beyannamesi tescil edilen eşyanın, tescil tarihinden itibaren otuz günlük süre içinde gümrük işlemlerinin tamamlanması gerekir. Aksi takdirde eşya yükümlüsüne teslim edilmez ve tasfiyeye tabi tutulur.
Gümrük Kanunu Madde 7

7- Basitleştirilmiş Usuller

Gümrük idaresinin temel görevleri, ülkeye giren ve ülkeden çıkan eşyanın kontrolünü yapmaktır. Bu kontrollerin mümkün olduğunca ticareti engellemeden yapılması esas alınmıştır. Aksi takdirde Gümrük idaresi ticaretin üzerinde  önemli bir işlem maliyeti oluşturabilir.

Gümrük Mevzuatında, ticaretin kolaylaştırılmasına ve gümrük kontrollerinin basitleştirilmesine yönelik bazı kurallar mevcuttur.  Basitleştirilmiş usullerle, ithalatçı ve ihracatçılara bazı formalitelerden kaçınarak Gümrük işlemlerini yerine getirme kolaylığı sağlanmaktadır. Gümrük Mevzuatında Basitleştirilmiş Usuller, üç başlık altında ele alınmaktadır.
Gümrük Kanunu Madde 71

Eksik Beyanname

Beyannameye eklenmesi gereken belgelerden bazıları beyannameye eklenmeyebilir veya beyannamenin bazı bilgileri eksik bırakılabilir.

Basit Beyan

Eşya, beyanname yerine ticari veya idari bir belge ile sokulabilir.

Kayıt Yolu

Eşyanın ilgili rejime geçişi kayıt yoluyla yapılabilir.

Basitleştirilmiş usullerde, beyan sahibi, Genel Dönemsel veya Özet niteliğinde tamamlayıcı beyanda bulunur. Sürekli ve düzenli olarak gümrük işlemi yapan ve gerekli  genel ve özel şartları taşıyan her kişi basitleştirilmiş usullerden yararlandırılabilir.

– Basitleştirilmiş usullerden faydalanabilmek için, Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca verilecek “Onaylanmış Kişi Statüsü” ne sahip olunması gerekmektedir.

Onaylanmış Kişi Statüsü, aranan şartlar ve faydalanılacak kolaylıklar bakımından üç başlık altında toplanmıştır.

– (A) Sınıfı Onaylanmış Kişi Statüsü

– (B) Sınıfı Onaylanmış Kişi Statüsü

– (C) Sınıfı Onaylanmış Kişi Statüsü

8- Basitleştirilmiş Usulde Eşyanın Tesliminden Sonra Kontrolü

Basitleştirilmiş usuller ile eşyanın tesliminden sonra beyanın kontrolüne ilişkin düzenlemeleri birbirine karıştırmamak gerekir. Basitleştirilmiş usuller beyana ilişkin olup, yükümlüye formalitelerden arınarak kolay bir şekilde beyan yapma imkanı tanınmaktadır.

Eşyanın tesliminden sonra kontrol ise gümrük kontrolü ile ilgilidir. Bu uygulamada eşya; Gümrük idaresine sunulma aşamasında değil, Gümrük idaresinin gözetiminden çıktıktan sonraki bir zamanda ve belgeleri ve ticari kayıtları da esas alınmak suretiyle kontrol edilmektedir.
Gümrük Kanunu Madde 73

9- Gümrük Beyannamesi Rejim Kodları

Her gümrük rejimini ifade etmek üzere ayrı kodlar üretilmiştir. Gümrük beyannamelerinde 4’lü rejim kotları kullanılmaktadır. Bununla beraber rejim kodları esas itibariyle tek hanelidir ve 4’lü kodlar bu tek haneli kodlardan üretilmiştir.

Tek Rakamlı Rejim Kodlarına Prosedür Kodu Denilmektedir.

1- Kesin İhracat Rejimi
2 -Geçici İhracat Rejimi
3- Yeniden İhracat Rejimi
4- Geçici İthalat Rejimi
5- Yeniden İthalat Rejimi
6- Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimi
7- Antrepo Rejimi

Rejim kodlarının prosedür kodundan sonra gelen ikinci rakamları, o rejimin altında yer alan rejimlerle ilgili ayırımı gösterir.

Örnek

“2” Kodu “ Geçici İhracat Rejimi “ için öngörülmüştür. Ancak, “Hariçte İşleme” şeklinde yapılacak geçici ihracat ile “İhraç edildiği şekilde geri gelmek üzere” yapılan geçici ihracatı birbirinden ayırmak üzere birincisi 21 ikincisi 23 kodu ile gösterilmektedir.

Örnek

“5” Kodu “Geçici İthalat Rejimi“ için öngörülmüştür. Ancak “Dahilde İşleme” şeklindeki geçici ithalat “51”Kodu ile gösterilirken, ithal edildiği gibi çıkarılmak üzere yapılan geçici ithalat “51” Kodu ile ifade edilmektedir.

Dörtlü rejim kodlarının ilk iki rakamı gümrük mevzuatında öngörülen rejimleri ifade eder. Sonraki iki rakam ise varsa bir önceki rejim kodu ile ilgili bilgi verir. Bir önceki rejim yoksa son iki rakam “00” şeklinde yer alır.

Örnek

Yurda gelen eşya, antrepoya alınmak istendi, Antrepoya konulacak eşyanın rejim kodu “71”dir. Antrepo öncesinde başka bir rejim geçerli olmadığı için, dörtlü ifade edilmek için “7100” ile gösterilmesi gerekir.

Örnek

Varsayalım ki bu eşya antrepo rejiminden sonra dahilde işleme rejimine sokulmak istensin. Dahilde işleme rejiminin kodu “51”dir. Ancak önceki rejim “71” olduğu için “5171” kodu ile beyan edilir.

10- Ekonomik Etkili Gümrük Rejimlerinin Ortak Kuralları 

Ekonomik etkili gümrük rejimleri olarak adlandırılan, Antrepo Rejimi, Dahilde İşleme Rejimi, Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimi, Geçici İthalat Rejimi ve Hariçte İşleme Rejimlerinde geçerli olan ortak özellikler aşağıda belirtilmiştir.

İzin

Ekonomik etkili bütün gümrük rejimlerinde, rejimin kullanılmasına yönelik olarak izin almak zorunluluğu bulunmaktadır.

Teminat

Ekonomik etkili gümrük rejimlerinde eşyaya  ilişkin gümrük vergileri ödenmeyip teminata bağlanır.

Gümrük Gözetimi

Ekonomik etkili gümrük rejimine konu edilen eşya üzerindeki gümrük denetimi devam eder. Gümrük gözetiminin sona ermesi için rejimin sonlanması gerekir. Ekonomik etkili gümrük rejimi, gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem tayin edilmesi ile sona erer.

Kayıt Tutma

Ekonomik etkili gümrük rejimlerinde, gümrük kontrollerini kolaylaştırmak üzere eşya ile ilgili kayıtların tutulması gerekir.

Verimlilik Oranı

Dahilde İşleme Rejimi, Hariçte İşleme Rejimi ve Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimlerinde verimlilik oranı veya bu oranın belirlenme yönteminin alınan izinlerde gösterilmesi gerekir. Verimlilik oranı, belli miktardaki ithal eşyasının işlenmesi sonucunda elde edilen işlem görmüş ürünlerin miktarı veya yüzde oranıdır.

Faiz

Dahilde işleme Rejimindeki şartlı muafiyet sisteminde ve Geçici İthalat Rejiminde Gümrük yükümlülüğü doğduğunda, vergilere ilave olarak faiz de tahsil edilmektedir.

Süre

Her ekonomik etkili gümrük rejiminin, mevzuatta öngörülen süre içinde bir başka rejim veya gümrükçe onaylanmış işlem veya kullanım ile sonlandırılması gerekir.