Gümrük Alacaklarının Yeniden Yapılandırılması Süre Uzatımı

  SÜRE UZATIMI SONRASI GÜMRÜK ALACAKLARININ YENİDEN      YAPILANDIRILMASI   

ÖZET

Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin 7440 Sayılı Kanun 09.03.2023 tarihinde kabul edilmiş, 12.03.2023  tarihli 32130  sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak, 24’üncü maddesinde belirtilen, 11 inci ve 20 nci maddeleri 1/1/2023 tarihinden itibaren elde edilen gelir ve kazançlara uygulanmak üzere yayımı tarihinde, 17 nci maddesi Kanunun yayımı tarihini izleyen ayın başında, 23 üncü maddesi 1/1/2023 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde,  diğer hükümleri yayımı tarihinde, yürürlüğe girmiştir. Kanun hükümlerinden yararlanmak isteyen borçluların; İdareye son başvuru  süresi 31.05.2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil), ödenecek tutarların ilk taksitini 30/6/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) ödeme süreleri, 25/5/2023 Tarihli ve 7300 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararının Eki Karar ile ve 7440 sayılı Kanunundaki süreler uzatılmıştır. Bu makalemizin konusu gümrük idareleri tarafından alınan ek tahakkuk ve idari para cezalarının yapılandırma kapsamından sürelerin uzatılmasından sonra gümrük idarelerince alınan ek tahakkuk ve ceza kararlarına karşı hangi şartlarda yararlanabileceğini incelemektir. Bunun yanında yükümlülerin her hangi bir hak kaybına uğramaması için dikkat etmeleri gereken bazı hususları hatırlatmaktır.

Anahtar Kelimeler: Yapılandırma, başvuru, bildirim, beyan, ek tahakkuk, ceza kararı ,

I. GİRİŞ

7440 sayılı kanununa genel olarak bakıldığında; 7440 sayılı Kanununun Kapsam ve Tanımlar başlıklı  1 inci maddesinin (b) fıkrasına göre; “31/12/2022 tarihinden (bu tarih dâhil) önce 27/10/1999 tarihli ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu ve ilgili diğer kanunlar kapsamında gümrük yükümlülüğü doğan ve Ticaret Bakanlığına bağlı tahsil daireleri tarafından 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre takıp edilen gümrük vergileri, idari para cezaları, faizler, gecikme faizleri, gecikme zammı alacakları,…hakkında uygulanır.”  Şu kadar ki,  Kanun hükümlerinden yararlanmak üzere başvuruda bulunan ve açtıkları davalardan vazgeçen borçluların bu ihtilaflarıyla ilgili olarak karar tarihine bakılmaksızın Kanunun yayınlandığı tarih olan, 12/3/2023 tarihinden sonra tebliğ edilen kararlar uyarınca işlem yapılmaz iken, 25/5/2023 Tarihli Ve 7300 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararının Eki Karar ile ve 7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunundaki bildirim yani tebliğ süreleri 30.06.2023 tarihine kadar uzatılmıştır. Ancak, gümrük idarelerince tebliğ edilen ek tahakkuk ve ceza kararlarına konu işlemlerin tebliğ tarihinden bağımsız olarak 12.03.20223 tarihinden önce incelenmeye başlanmış olması şartı vardır. Makalemizin temel konusu da budur.

Süre uzatımlarından sonra, 7440 sayılı Kanun hükümlerinden yararlanmak isteyen borçluların;

a) Gümrük idarelerinin tespitinden önce kendiliğinden yapılan başvurularda 30.06.2023 tarihine kadar başvurulması ve Ticaret Bakanlığına, bağlı tahsil dairelerine Ödenecek tutarların  tamamını ya da ilk taksitini 31/7/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil), diğer taksitlerini ise bu tarihi takip eden aylık dönemler hâlinde azami kırk sekiz eşit taksitte ödemeleri şarttır.

b) Gümrük idarelerince yapılan ek tahakkuk ve ceza kararlarının tebliğ üzerine yapılandırmadan yararlanılabilmesi için, gümrük yükümlülüğünün ve cezanın 31.12.2022 tarihindeki bir gümrük işlemine ilişkin olmasının yanında, Kanunun yayımı tarihinden önce yani 12.03.2023 tarihinden önce Gümrük İdarelerince  incelenmeye başlanmış olması gerekmektedir.

c) Gümrük idarelerince  12.03.2023 tarihinden önce incelenmeye başlanması ve alınan ek tahakkuk ve ceza kararlarının 30.06.2023 tarihine kadar tebliğ edilmiş olması halinde, hükmünden yararlanmak isteyen yükümlülerin/mükelleflerin anılan bentte belirtilen süre içinde, başvuru süresi otuz günden az kalmış ise otuz gün içinde başvuruda bulunmaları ve madde kapsamında ödenecek tutarların ilk taksitini 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen sürede, izleyen taksitleri aylık dönemler hâlinde on iki eşit taksitte ödemeleri şartıyla, 7440 sayılı Kanununun 4 üncü maddesi 8 inci fıkrası kapsamında yapılandırmadan yararlanabilir.

d) Bu Kanunun kapsadığı dönemlere ilişkin olarak yani 31.12.2022 tarihi, bu Kanunun yayımı tarihinden önce yani 12.03.2022 tarihinden önce başlanıldığı hâlde, tamamlanamamış olan 4458 sayılı Kanun kapsamında yapılan gümrük incelemeleri ile ek tahakkuk işlemlerine devam edilir.  Kararın tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yazılı başvuruda bulunularak, tamamının ya da ilk taksitin tebliği izleyen aydan başlamak üzere aylık dönemler hâlinde on iki eşit taksitte ödenmesi şartıyla yapılandırmadan yararlanılır.

II. SÜRE UZATIMI VE YAPILANDIRMANDAN YARARLANMANIN ŞARTLARI

1-Yapılandırmada Cumhurbaşkanı Kararının ile Uzatılan Süreler

25/5/2023 Tarihli ve 7300 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararının Eki Kararın Uzatılan Süreler Başlıklı 1 inci maddesiyle; 9/3/2023 tarihinde kabul edilen ve 7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 2 inci, 3 üncü, 4 üncü, 5 inci, 6 ncı, 7 nci ve 8 inci maddeleri ile 10 uncu maddesinin üçüncü, dördüncü, beşinci, sekizinci, dokuzuncu, on birinci, on ikinci, on üçüncü, on dördüncü, on beşinci, on altıncı, on yedinci, on sekizinci, on dokuzuncu ve yirminci fıkralarından yararlanmak için öngörülmüş başvuru, bildirim ve beyan süreleri 30/6/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil), bu başvuru, bildirim ve beyana ilişkin ilk taksit ödeme süreleri ise 31/7/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) uzatılmıştır.

Cumhurbaşkanlığı kararına bakıldığında görüldüğü gibi, 7440 sayılı Kanunda 30.06.2023 tarihine kadar uzatılan süreler başvuru, bildirim/tebligat  ve beyan süreleridir. Kanundan yararlanma temel şartlarında yani Kanunun kapsadığı dönemler ve şartlar ile gümrük idarelerince yapılan incelemelerin, bu Kanunun yayımı tarihinden önce başlanılmasında herhangi bir değişiklik olmamıştır. Bu durumda yükümlünün gümrük idaresinin incelemesinden önce kendiliğinden yaptığı beyanlar 30.06.2023 tarihine kadar uzatılmıştır. Gümrük idaresince inceleme ve tahakkuk safhasında olan işlemler ise aşağıda incelenmiştir.

2-İnceleme ve Tahakkuk Safhasında Olan İşlemler

7440 sayılı kanununun İnceleme ve tarhiyat safhasında bulunan işlemler başlıklı  4 üncü maddesinin  (8) inci fıkrası  (a)  bendine bakıldığında;  “Bu Kanunun kapsadığı dönemlere ilişkin olarak, bu Kanunun yayımı tarihinden önce başlanıldığı hâlde, tamamlanamamış olan 4458 sayılı Kanun kapsamında yapılan gümrük incelemeleri ile ek tahakkuk işlemlerine devam edilir. Bu işlemlerin tamamlanmasından sonra tahakkuk eden vergilerin %50’si ile bu tutara gecikme faizi yerine bu Kanunun yayımı tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar ile bu tarihten sonra kararın tebliği üzerine belirlenen dava açma süresinin bitim tarihine kadar hesaplanacak gecikme faizinin tamamının, vergi aslına bağlı olmayan cezalarda cezanın %25’inin, eşyanın gümrüklenmiş değerine bağlı olarak kesilmiş cezalarda cezanın %15’inin ve varsa gümrük vergileri aslının %50’si ile bu tutara gecikme faizi yerine bu Kanunun yayımı tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar ile bu tarihten sonra kararın tebliği üzerine belirlenen dava açma süresinin bitim tarihine kadar hesaplanacak gecikme faizinin tamamının; kararın tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yazılı başvuruda bulunularak, ilk taksitin tebliği izleyen aydan başlamak üzere aylık dönemler hâlinde on iki eşit taksitte ödenmesi şartıyla vergi aslının %50’sinin, vergi aslına bağlı olmayan cezalarda cezanın %75’inin, eşyanın gümrüklenmiş değerine bağlı olarak kesilmiş cezaların %85’inin, gümrük vergilerine bu Kanunun yayımı tarihine kadar uygulanan gecikme faizinin ve vergi aslına bağlı cezaların tamamının tahsilinden vazgeçilir. Şu kadar ki bu Kanunun 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen süre içinde tebliğ edilen kararlar için bu maddenin birinci fıkrasının üçüncü cümlesi uygulanır.”

Hükümlerine bakıldığında madde de iki ayrı konudan bahsedildiği anlaşılmaktadır. Birincisi,  “…Kanunun kapsadığı dönemlere ilişkin olarak, bu Kanunun yayımı tarihinden önce başlanıldığı hâlde, tamamlanamamış olan 4458 sayılı Kanun kapsamında yapılan gümrük incelemeleri ile ek tahakkuk işlemlerine devam edilir.” hükmü uyarınca incelemelere devam edileceği ve işlemlerin tamamlanmasından sonra tahakkuk eden vergilerin tebliğinden itibaren yapılandırmadan yararlanılabilmesi için kararın tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yazılı başvuruda bulunularak, ilk taksitin tebliği izleyen aydan başlamak üzere aylık dönemler hâlinde on iki eşit taksitte ödenmesi şarttır.

İkincisi ise 7440 sayılı Kanununun 4/üncü maddesi 8 inci fıkrası (a) bendinin son cümlesi hükmüne bakıldığında; “Şu kadar ki bu Kanunun 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen süre içinde tebliğ edilen kararlar için bu maddenin birinci fıkrasının üçüncü cümlesi uygulanır.” Hükmüdür.

İkinci koşula ilişkin  olarak,   7440 sayılı kanununun 4 üncü maddesi birinci fıkrası üçüncü cümlesine bakıldığında;   “…Şu kadar ki bu Kanunun 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen süre içinde tebliğ edilen ihbarnameler için bu madde hükmünden yararlanmak isteyen mükelleflerin anılan bentte belirtilen süre içinde, başvuru süresi otuz günden az kalmış ise otuz gün içinde başvuruda bulunmaları ve madde kapsamında ödenecek tutarların ilk taksitini 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen sürede, izleyen taksitleri aylık dönemler hâlinde on iki eşit taksitte ödemeleri şartıyla maddeden yararlanılır.” Hükmünün yer aldığı görülmektedir.

Yukarıdaki hükümlerin yol göstericiliği ile gidilen, 7440 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin  birinci fıkrası (a) fıkrasında; “31/5/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) ilgili idareye başvuruda bulunmaları,” hükmündeki 31.05.2023 tarihi,  30/6/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) olarak, Aynı maddenin (b) fıkrasında yer alan;  “…Ticaret Bakanlığına…bağlı tahsil dairelerine ödenecek tutarların ilk taksitini 30/6/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil), diğer taksitlerini ise bu tarihi takip eden aylık dönemler hâlinde azami kırk sekiz eşit taksitte ödemeleri, şarttır.” Hükmündeki  “30/6/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil)” hükmü 31/7/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) şeklinde değiştirilerek  uzatılmıştır.

Yapılan açıklamalar ve yukarıda yer alan hükümlerin birlikte değerlendirdiğimizde; Cumhurbaşkanlığı kararı ile  süre uzatımından sonra gümrük idarelerince tebliğ edilen gümrük ek tahakkuk ve ceza kararına konu kararlara ilişkin yapılandırmadan yararlanabilmesi için,  aşağıda yer alan dört şarta göre işlem yapılacağı anlaşılmaktadır.

Birinci şart; 7440 sayılı  Kanunun kapsadığı dönemlere ilişkin olarak, yani 31.12.2022 tarihi ve öncesinde tescil edilmiş bir beyannameye ilişkin ve ek tahakkuk ve para cezası  kararı alınmalıdır.

İkinci şart ise; Kanunun yayımı tarihinden önce yani 12.03.2023 tarihinden önce incelenmeye başlanmış olmalıdır.

Daha açık olarak ifade etmek gerekirse; İncelemeye başlama tarihi olarak görevlendirmeye ilişkin Ticaret Bakanlığı Makamı Onay tarihi, Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğü Kontrol Şubelerince yapılan incelemeler ile diğer incelemeler için görevlendirme tarihi esas alınır.

7440 sayılı Kanunun kapsadığı dönemlere ilişkin olarak bu Kanunun yayımı tarihinden önce tamamlandığı hâlde, bu tarihte ya da bu tarihten sonra gümrük idaresine intikal eden müfettiş raporları üzerine gerekli ek tahakkuk ve tebliğ işlemleri yapılır. Yapılan tahakkuk üzerine bu fıkranın (a) bendinde belirtilen şekilde belirlenen tutarın, aynı bentte belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla bu Kanun hükümlerinden yararlanılır.

Üçüncü  şart; ödeme başvurusunda bulunulan alacağa ilişkin dava açılmaması ve açılmış davalardan vazgeçilmesi gerekir.

Dördüncü şart, yükümlülerin/mükelleflerin  30/6/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) Gümrük idaresine yapılandırma başvurusunda  bulunmaları ve başvuru süresi otuz günden az kalmış ise bu durumda tebliğ tarihinin 01.06.2023 ila 30.06.2023 tarihleri arasında yapılmış olması gerekir, otuz gün içinde başvuruda bulunmaları ve madde kapsamında ödenecek tutarların ilk taksitini 31.07.2023 tarihine kadar ödemeleri izleyen taksitleri ise aylık dönemler hâlinde on iki eşit taksitte ödemeleri şarttır. işlemlerin tamamlanmasından sonra tahakkuk eden vergilerin tebliğinden itibaren yapılandırmadan yararlanılabilmesi için kararın tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yazılı başvuruda bulunularak, ilk taksitin tebliği izleyen aydan başlamak üzere aylık dönemler hâlinde on iki eşit taksitte ödenmesi şarttır.

3-Kendiliğinden Yapılan Beyanlar

7440 Sayılı Gümrük Alacaklarının Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun Kapsamından yararlanmak isteyen yükümlülerin; (1) 4458 sayılı Kanuna ve ilgili diğer kanunlara göre tahakkuku ve tahsili gerektiği hâlde yükümlü tarafından beyan edilmeyen aykırılıkların gümrük idaresinin tespitinden önce 30.06.2023 tarihine kadar(bu tarih dahil)  kendiliğinden bildirilmesi ve ilk taksidinin 31.07.2023 tarihine kadar(bu tarih dahil)   ödenmesi  durumunda, gümrük vergilerinin tamamı ile hesaplanacak faiz yerine 12/3/2023 tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın; Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla faizlerin ve idari para cezalarının tamamının tahsilinden vazgeçilir. Bu fıkra, gümrük vergi alacağının söz konusu olduğu gümrüklenmiş değere bağlı idari para cezalarını da kapsar.

(2) Birinci fıkra kapsamındaki aykırılıkların gümrük vergileri asıllarına bağlı olmaksızın gümrüklenmiş değere bağlı olanlar dâhil sadece idari para cezası gerektirmesi ve bunların gümrük idaresinin tespitinden önce Kanunda belirtilen şekilde başvurulmak suretiyle kendiliğinden bildirilmesi durumunda, söz konusu idari para cezalarının tahsilinden vazgeçilir.

(3) Bu maddenin uygulanmasında 4458 sayılı Gümrük Kanununun 234 üncü maddesinin üçüncü fıkrası ve 235 inci maddesinin altıncı fıkrası hükümleri dikkate alınmaz.

Kendiliğinden yapılan başvurularda, Ticaret Bakanlığına, bağlı tahsil dairelerine Ödenecek tutarların  tamamını  ya da ilk taksitini 31/7/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil), diğer taksitlerini ise bu tarihi takip eden aylık dönemler hâlinde azami kırk sekiz eşit taksitte ödemeleri şarttır.

III. SONUÇ

Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin 7440 Sayılı Kanundaki başvuru, bildirim ve beyan süreleri, 7300 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararının Eki Karar  ile uzatılmıştır. Böylece,  Cumhuriyetimizin 100 üncü yılında hem Devletimiz hem de yükümlüler açısından Yeniden Yapılandırma Kanunu’ndan beklenen yarar büyük ölçüde sağlanmıştır.

Ancak, kesinleşmiş alacakları ödemeyenler kanundan yararlanırken, sürenin kaçırılması nedeniyle icra takibine girmemek için ödeyip, ödeme emrine karşı dava açanların kanunun kapsamından yararlanamamaktadır. Bu durum,  aynı durumda olanlara farklı işlem yapılması ve hatta ödemeyenlerin kanunun kapsamından yararlandırılarak ödüllendirilmesi, ödeyenlerin ise yapılandırılmadan yararlandırılmayarak cezalandırılması gibi algılanabilmektedir. Bundan sonra çıkacak yeniden yapılandırma kanunlarında, süre kaçması nedeniyle kesinleşen ve  ödeme emri üzerine  ödenen ek tahakkuk ve para cezalarını ödeyip, ödeme emrinin iptali için vergi mahkemesinde dava açan yükümlülerin de kanun kapsamına  alınması gerektiği değerlendirilmektedir.

Diğer taraftan, gümrük idarelerince alınan ek tahakkuk ve ceza kararlarında 7440 sayılı kanunda 31.12.2022 tarihine kadar yapılan gümrük işlemleri yararlanabilirken, 7440 sayılı kanununun yayınlandığı 12.03.2023  tarihe kadar gümrük idarelerince incelenmeye başlanmış olması  gibi ikinci bir süre şartının getirilmiş olması, kanundan yararlanmak isteyenlerin sayısını  azaltmıştır. Aynı durumda olan yükümlülerin, kendi iradeleri dışında biri incelemeye daha önce başlanması nedeniyle yapılandırmadan yararlanırken, diğeri incelemeye geç başlanması nedeniyle yararlanamaması adalet ilkesine de aykırılık oluşturmaktadır.

Bunun yanında, yapılandırmadan yararlanmanın genel şartı olan 31.12.2022 tarihinden önce gümrük işlemi tamamlanmış olanların gümrük idaresi incelemeye 12.03.2023 tarihinden sonra başlamasından kaynaklı yapılandırmadan yararlanamadığını bilmemesi halinde itiraz süresini de kaçırmasına neden olabilir. Yapılandırmaya başvurulması halinde, itirazdan yararlanılamayacağının bildirilmesine kadar, Gümrük Kanunundaki 15 günlük  itiraz, ya da uzlaşma sürelerinin  duracağı ya da kesileceğine ilişkin bundan sonra çıkacak yapılandırma kanunlarına hüküm konulmasının da bir ihtiyaç olduğu anlaşılmaktadır.

Bu bağlamda dış ticaretle uğraşan firmaların,  gümrük vergileri ek tahakkuk kararları, idari para cezaları ve diğer yaptırımlar(eşyanın tasfiyesi veya  mülkiyetinin kamuya geçirilmesi kararları gibi) ile karşılaşmamaları için denetim hizmeti almaları gerekir.  Bunun yanında, dış ticaret firmaları, gümrük vergileri ve para cezalarında uzlaşma, itiraz, taksitlendirme, gümrük vergileri ve para cezalarının şartları var ise geri alınması ya da kaldırılması,  yapılandırma,  vergi davaları ile gümrük kaçakçılığı adli dava süreçlerin değerlendirilmesi, savunulması,  takibi,  sonuçlandırılması gibi işlemlerde, konusunda uzman olan firmamızdan ya da diğer firmalardan hizmet alabilirler.

YARARLANILAN KAYNAKLAR

• 7440 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun
• 25/5/2023 Tarihli ve 7300 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararının Eki Karar
• 7440 Sayılı Kanun Kapsamında Gümrük Alacaklarının Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Tebliğ

Sefa YAYLA (Emekli Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi)