İthal Eşya Gümrüklenmiş Değer ve Ceza

 İthal Eşyasının Cif Kıymeti 

 İthal Eşyasının Gümrük Kıymeti 

 Gümrüklenmiş Değer ve Ceza Uygulamaları 

ÖZET

Cif kıymet ile gümrük kıymeti, bir başka deyişle, eşyanın cif kıymeti ile eşyanın gümrük kıymeti farklı kıymet terimleridir. Cif kıymet veya eşyanın cif kıymeti, gümrük vergilendirme tekniği açısından en temel (fakat dar olan) matrah tanımı, gümrük kıymeti veya eşyanın gümrük kıymeti ise; gümrük vergilendirme tekniği açısından en geniş matrah tanımı olup, kıymete dair hemen her şeyi içine almaktadır. Yine, “Gümrük Vergileri” deyimi: 4458 sayılı Gümrük Kanunu’na göre ayrı, 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’na göre ayrı, Gümrük Uzlaşma Yönetmeliği’ne göre ayrı olmak üzere üç farklı şekilde tanımlanmıştır. Öte yandan, “Gümrüklenmiş Değer” tanımında, Gümrük Kanunu ile Kaçakçılık Kanunu arasında herhangi bir farklılık olmamakla birlikte, gümrüklenmiş değerin bir parçasını oluşturan “Gümrük Vergileri” tanımındaki farklılıklar sebebiyle uygulamada, Gümrük Kanunu’na göre ayrı, Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’na göre ayrı, Gümrük Uzlaşma Yönetmeliği’ne göre ayrı olmak üzere üç farklı “Gümrüklenmiş Değer”, yani “Eşyanın Gümrüklenmiş Değeri” ortaya çıkmakta ve en geniş “Eşyanın Gümrüklenmiş Değeri” lafzının 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nda yer aldığı anlaşılmaktadır.

GİRİŞ

Eşyanın cif kıymeti ile eşyanın gümrük kıymeti, farklı kıymet terimleri olup, Cif kıymet veya eşyanın cif kıymeti, gümrük vergilendirme tekniği açısından en temel (fakat dar) matrah tanımı, gümrük kıymeti veya eşyanın gümrük kıymeti ise en geniş matrah tanımıdır. İthalat sırasında, ithal eşyasının gümrük kıymetine giren tüm kıymet unsurlarının göz önüne alınması ve ilgili gümrük idaresine beyan edilmesi gerekir. Gümrük Vergileri” tanımının, Gümrük Kanunu’na göre, Gümrük Uzlaşma Yönetmeliği’ne göre ve Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’na göre farklı tanımlanması sebebiyle “Gümrüklenmiş Değer” veya “Eşyanın Gümrüklenmiş Değeri”nde de farklılıklar oluşması nedeniyle, 4458 sayılı Gümrük Kanunu, 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu ve Gümrük Uzlaşma Yönetmeliği hükümlerine göre karşımıza çıkan çeşitli uygulamalar, gümrük vergi ve resimleri ile bunların cezalarına ilişkin işlemlerin uygulanması sırasında, hesaplama (tarh), tebliğ, tahakkuk, taksitlendirme, erteleme, teminata bağlama ve tahsil aşamalarında çok dikkatli davranılması gerekmektedir.

İşbu makalemizde, eşyanın gümrük kıymeti, eşya ithalatı sırasında kıymet açısından dikkat edilmesi gereken bazı hususlar ile bu konudaki kişisel görüşlerimiz belirtilmiştir.

I- CIF KIYMET İLE GÜMRÜK KIYMETİ ARASINDAKİ FARK GÜMRÜKLENMİŞ DEĞER VE GÜMRÜKLENMİŞ DEĞER ÜZERİNDEN CEZA UYGULAMALARI

Kıymet kelimesinin kısaca sözlük anlamı: Değer, fiyat, bir şeyin yerini tutabilen karşılık olarak tanımlanmıştır.

CIF: C (Cost = Maliyet), I (İnsurance = Sigorta), F (Fraight = Navlun) kelimelerinin İngilizce’deki baş harflerinden oluşmuştur.

Cif Kıymet veya eşyanın cif kıymeti: Eşya bedeli + sigorta bedeli + navlun ücreti toplamından oluşmaktadır.

CIF teslim şekli: Uluslararası ticarette sıklıkla kullanılan teslim şekillerinden biri olup, en basit tanımıyla; Eşya bedeli, sigorta ücreti ve navlun ücretini içerir. Eşyalar varış yerinde, varış limanında teslim edilir. Buraya (varış vimanına) kadar yapılan masraflar satıcıya aittir.

CIF Teslim (Navlun ve sigorta masrafları ödenmiş olarak teslim): Bu teslim şeklinin CFR’den farkı mallar varış limanına gelinceye kadar deniz sigortasını yaptırmak ve bedelini ödemek sorumluluğunun da satıcıya ait olmasıdır. Varış limanından itibaren alıcının sorumlulukları aynen CFR teslim şeklinde olduğu gibidir. Deniz sigortası satıcı tarafından yaptırılmış olmakla beraber malların teslimi, mallar gemi küpeştesini geçtiğinde gerçekleşmektedir. Satıcı, alıcı adına sigortayı yaptırmaktadır. Yani, risk gerçekleşirse sigortadan tazminat alınması ile ilgili işlemleri alıcı yürütmek durumundadır. Çünkü mallar geminin küpeştesini geçtiği anda, malların hukuki sahibi alıcı olmaktadır. Bu teslim şekli en çok deniz taşımacılığında kullanılır.

Eşyanın Gümrük Kıymeti: Kısaca, 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 24.maddesine göre ithal eşyasının gümrük kıymeti, eşyanın satış bedelidir. Satış bedeli, Türkiye’ye ihraç amacıyla yapılan satışta 27 ve 28. maddelere göre gerekli düzeltmelerin de yapıldığı, fiilen ödenen veya ödenecek fiyattır.

CIF kıymet veya eşyanın cif kıymeti, gümrük vergilendirme tekniği açısından en temel (fakat dar olan) matrah tanımıdır. Gümrük kıymeti veya eşyanın gümrük kıymeti ise gümrük vergilendirme tekniği açısından en geniş matrah tanımı olup, kıymete dair hemen her şeyi içine almaktadır. Kısacası, CIF kıymetle gümrük kıymeti aynı şeyler değildir.

Örnek 1: Türkiye’de faaliyet gösteren X firmasının Gürcistan’daki Y firmasından tonu 3.000-TL’den 100 ton hurda aliminyum satın aldığını, taşıyıcı Z firmasına 15.000-TL taşıma (navlun) bedeli ile sigorta acentesi olan V firmasına da 1.000-TL sigorta bedeli ödediğini, ayrıca söz konusu eşyalar için 5.000-TL Yurt dışı kara taşıması bedeli ile 2.000-TL elleçleme ücreti ödediğini varsayalım. Söz konusu eşyanın/hurda alüminyumun Cif kıymeti = 316.000-TL, Gümrük kıymeti ise= 323.000-TL’dir.

Gümrük Vergileri (Gümrük Kanununa göre): Gümrük Kanunu’nun 3.maddesinin 8.fıkrasının (a) bendine göre; İlgili mevzuat uyarınca eşyaya uygulanan ithalat vergilerinin ya da ihracat vergilerinin tümünü ifade eder.

Örnek 2: Birinci örneğimizdeki hurda aliminyum ithalatında % 10 Gümrük Vergisi (GV), % 18 Katma Değer Vergisi (KDV) ile % 5 İlave Gümrük Vergisi (İGV) olduğunu varsayalım. Eşyalarımızın gümrük kıymeti olan 323.000-TL üzerinden 32.300-TL GV ile 58.140-TL KDV, 16.150-TL İGV olmak üzere ithalat vergileri toplamı 106.590-TL’dir.

Gümrük vergileri (Gümrük Uzlaşma Yönetmeliğine göre): 27.08.2011 tarih ve 28038 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak 31.08.2011 tarihinde yürürlüğe giren Gümrük Uzlaşma Yönetmeliği’nin 3.maddesinin ç fıkrasına göre; İlgili mevzuat uyarınca eşyanın ithali veya ihracında uygulanan ve gümrük idarelerince tahsili gereken gümrük vergisi, eş etkili vergiler ve mali yüklerin tümünü ifade eder.

Örnek 3: Birinci örneğimizdeki 100 tonluk hurda aliminyum ithalatında % 10 Gümrük Vergisi (GV), % 18 Katma Değer Vergisi (KDV), % 5 İlave Gümrük Vergisi (İGV), 1-Kg/0,5-TL Ek Mali Yükümlülük (EMY), 1-Kg/1,5-TL Damping Vergisi ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca cif kıymet üzerinden % 2 Çevre Katkı Payı (ÇKP) kesinti yapıldığını/kesintiye tabi olduğunu varsayalım. Eşyalarımızın gümrük kıymeti olan 323.000-TL üzerinden 32.300-TL GV ile 58.140-TL KDV, 16.150-TL İGV, 50.000-TL EMY, 150.000-TL Damping Vergisi, 6.230-TL ÇKP olmak üzere tüm vergilerin toplamı 312.820-TL’dir.

Gümrük Vergileri (Kaçakçılık Kanunu’na göre ise): 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nun 2/a.maddesine göre; Gümrük idaresi veya başka idarelerce, eşyanın ithali veya ihracına bağlı olarak uygulanan vergiler ile diğer malî yükümlülükleri ifade eder.

Örnek 4: Birinci örneğimizde açıklandığı üzere, Türkiye’de faaliyet gösteren X firmasının yapılan sözleşme gereği Gürcistan’daki Y firmasından tonu 3.000-TL’den 100 ton hurda aliminyum satın aldığını, taşıyıcı Z firmasına 15.000-TL taşıma (navlun) bedeli ile sigorta acentesi olan  D firmasına da 1.000-TL sigorta bedeli ödediğini, ayrıca söz konusu eşyalar için 5.000-TL Yurt dışı kara taşıması bedeli ile 2.000-TL elleçleme ücreti ödediğini, söz konusu eşyaların ithali için % 10 Gümrük Vergisi (GV), % 18 Katma Değer Vergisi (KDV), % 5 İlave Gümrük Vergisi (İGV), 1-Kg/0,5-TL Ek Mali Yükümlülük (EMY), 1-Kg/1,5-TL Damping Vergisi, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca cif kıymet üzerinden % 2 Çevre Katkı Payı (ÇKP) kesinti, % 0,5 Kültür Bakanlığı Fonu ile 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’na göre sözleşme tutarı üzerinden binde 9,48 oranında Damga Vergisi ödenmesine tabi olduğunu/gerektiğini varsayalım. Eşyalarımızın cif kıymeti= 316.000-TL, Gümrük kıymeti ise= 323.000-TL olup, gümrük kıymeti üzerinden 32.300-TL GV ile 58.140-TL KDV, 16.150-TL İGV, 50.000-TL EMY, 150.000-TL Damping Vergisi, 6.230-TL ÇKP, 1.615-TL Kültür Bakanlığı Fonu ile 2.844-TL Damga Vergisi olmak üzere toplam 317.279-TL -TL vergi ödemesi gerekmektedir.

İthalat Vergileri: Gümrük Kanunu’nun 3.maddesinin 9.fıkrasına göre; a) Eşyanın ithalinde ödenecek gümrük vergisi ile diğer eş etkili vergiler ve mali yükleri, b) Tarım politikası veya tarım ürünlerinin işlenmesi sonucu elde edilen bazı ürünlere uygulanan özel düzenlemeler çerçevesinde ithalatta alınacak vergileri ve diğer mali yükleri ifade eder.

İthalat vergileri (ithalatta/ithalattan alınan vergiler) çok çeşitli olup, Gümrük vergisi, İlave Gümrük Vergisi, Özel Tüketim Vergisi, Katma Değer Vergisi vb. ithalat vergilerine örnek olarak gösterilebilir.

İhracat Vergileri: Gümrük Kanunu’nun 3.maddesinin 10.fıkrasına göre; a) Eşyanın ihracatında ödenecek gümrük vergisi ile diğer eş etkili vergiler ve mali yükleri, b) Tarım politikası veya tarım ürünlerinin işlenmesi sonucu elde edilen bazı ürünlere uygulanan özel düzenlemeler çerçevesinde ihracatta alınacak vergileri ve diğer mali yükleri ifade eder.

İhracatta DFİF Kesintisi, Telafi Edici Vergi, ihracat vergilerine örnek olarak gösterilebilir.

Gümrüklenmiş Değer (Gümrük Kanununa göre): Gümrük Kanunu’nun 3.maddesinin 26.fıkrasına göre; Uluslararası Kıymet Sözleşmesine göre belirlenecek; İthal eşyası için eşyanın CIF kıymeti ile gümrük vergileri toplamını, ihraç eşyası için FOB kıymeti ile gümrük vergileri toplamını ifade eder.

Örnek 5: Birinci örneğimizdeki hurda bakır ithalatında % 10 Gümrük Vergisi (GV), % 18 Katma Değer Vergisi (KDV) ile % 5 İlave Gümrük Vergisi (İGV) olduğunu varsayalım. Eşyalarımızın gümrük kıymeti olan 323.000-TL üzerinden 32.300-TL GV ile 58.140-TL KDV, 16.150-TL İGV, olmak üzere ithalat vergileri toplamının 106.590-TL, söz konusu eşyanın cif kıymetinin 316.000-TL,  eşyanın gümrüklenmiş değeri ise 422.590-TL’dir.

Gümrüklenmiş Değer (Gümrük Uzlaşma Yönetmeliğine göre): Uluslararası kıymet sözleşmesine göre belirlenecek; ithal eşyası için eşyanın CIF kıymeti ile ilgili mevzuat uyarınca eşyanın ithalinde uygulanan ve gümrük idarelerince tahsili gereken gümrük vergisi, eş etkili vergiler ve mali yüklerin tümünün toplamını, İhraç eşyası için FOB kıymeti ile ilgili mevzuat uyarınca eşyanın ihracında uygulanan ve gümrük idarelerince tahsili gereken gümrük vergisi, eş etkili vergiler ve mali yüklerin tümünün toplamını ifade eder.

Örnek 6: Birinci örneğimizdeki 100 tonluk hurda aliminyum ithalatında % 10 Gümrük Vergisi (GV), % 18 Katma Değer Vergisi (KDV), % 5 İlave Gümrük Vergisi (İGV), 1-Kg/0,5-TL Ek Mali Yükümlülük (EMY), 1-Kg/1,5-TL Damping Vergisi ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca cif kıymet üzerinden % 2 Çevre Katkı Payı (ÇKP) kesinti yapıldığını/kesintiye tabi olduğunu varsayalım. Eşyalarımızın gümrük kıymeti olan 323.000-TL üzerinden 32.300-TL GV ile 58.140-TL KDV, 16.150-TL İGV, 50.000-TL EMY, 150.000-TL Damping Vergisi, 6.230-TL ÇKP olmak üzere ithalat vergileri toplamının 312.820-TL, söz konusu eşyanın cif kıymetinin 316.000-TL, eşyanın gümrüklenmiş değeri ise 628.820-TL’dir.

Gümrüklenmiş Değer (Kaçakçılık Kanununa göre): 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nun 2/b.maddesine göre; Uluslararası kıymet sözleşmesine göre belirlenecek; ithal eşyası için eşyanın CIF kıymeti ile gümrük vergileri toplamını, ihraç eşyası için FOB kıymeti ile gümrük vergileri toplamını ifade eder.

Örnek 7: Birinci örneğimizde açıklandığı üzere, Türkiye’de faaliyet gösteren X firmasının yapılan sözleşme gereği Gürcistan’daki Y firmasından tonu 3.000-TL’den 100 ton hurda aliminyum satın aldığını, taşıyıcı Z firmasına 10.000-TL taşıma (navlun) bedeli ile sigorta acentesi olan V firmasına da 1.000-TL sigorta bedeli ödediğini, ayrıca söz konusu eşyalar için 5.000-TL Yurt dışı kara taşıması bedeli ile 2.000-TL elleçleme ücreti ödediğini, söz konusu eşyaların ithali için % 10 Gümrük Vergisi (GV), % 18 Katma Değer Vergisi (KDV), % 5 İlave Gümrük Vergisi (İGV), 1-Kg/0,5-TL Ek Mali Yükümlülük (EMY), 1-Kg/1,5-TL Damping Vergisi, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca cif kıymet üzerinden % 2 Çevre Katkı Payı (ÇKP) kesinti, % 0,5 Kültür Bakanlığı Fonu ile 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’na göre sözleşme tutarı üzerinden binde 9,48 oranında Damga Vergisi ödenmesine tabi olduğunu/gerektiğini varsayalım. Eşyalarımızın cif kıymeti= 316.000-TL, Gümrük kıymeti ise= 323.000-TL olup, gümrük kıymeti üzerinden 32.300-TL GV ile 58.140-TL KDV, 16.150-TL İGV, 50.000-TL EMY, 150.000-TL Damping Vergisi, 6.230-TL ÇKP, 1.615-TL Kültür Bakanlığı Fonu ile 2.844-TL Damga Vergisi olmak üzere ithalat vergileri toplamının 317.279-TL, söz konusu eşyanın cif kıymetinin 316.000-TL, eşyanın gümrüklenmiş değeri ise 633.279-TL’dir.

Gümrük vergileri, gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihte yürürlükte olan gümrük tarifesine –(ilgili eşyanın GTİP’ine)- göre hesaplanır. Eşya ticaretine ilişkin özel hükümlerle belirlenmiş diğer önlemler, gerektiği takdirde, söz konusu eşyanın tarife pozisyonuna göre uygulanır (4458 sayılı Gümrük Kanunu 15.maddesi).

Yukarıda da görüldüğü üzere; “Gümrüklenmiş Değer” tanımında, Gümrük Kanunu ile Kaçakçılık Kanunu açısından herhangi bir fark olmamakla beraber; Gümrüklenmiş değerin bir parçasını oluşturan “Gümrük Vergileri” tanımı ise üç farklı şekilde tarif edilmiştir.

Şöyle ki:

1) Gümrük Kanunu’na göre; “İlgili mevzuat uyarınca eşyaya uygulanan ithalat vergilerinin ya da ihracat vergilerinin tümü”

2) Gümrük Uzlaşma Yönetmeliği’ne göre; “İlgili mevzuat uyarınca eşyanın ithali veya ihracında uygulanan ve gümrük idarelerince tahsili gereken gümrük vergisi, eş etkili vergiler ve mali yüklerin tümü”

3) Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’na göre ise; “Gümrük idaresi veya başka idarelerce, eşyanın ithali veya ihracına bağlı olarak uygulanan vergiler ile diğer malî yükümlülüklerin (tümü)” olarak belirtilmiştir. Sonuçta, mevcut mevzuat ve uygulamada, gümrük vergilerinden kaynaklanan Gümrük Kanunu’na göre ayrı, Gümrük Uzlaşma Yönetmeliği’ne göre ayrı, Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’na göre ayrı olmak üzere üç farklı/üç ayrı “Gümrüklenmiş Değer”, yani “Eşyanın Gümrüklenmiş Değeri” ortaya çıkmakta, en geniş, en kapsamlı “Eşyanın Gümrüklenmiş Değeri” lafzı ve tarifinin 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda yapıldığı (Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda yer aldığı) anlaşılmaktadır.

4458 sayılı Gümrük Kanunu’na göre karşımıza çıkan çeşitli uygulamalar, gümrük vergi ve resimleri ile bunlara ilişkin cezaların {{(Örneğin: Gümrük Kanunu’nun 106/2.maddesi “Eşyanın Gümrüklenmiş Kıymeti Üzerinden Sigorta Ettirilmesi”, Kanun’un 177 ilâ 180.maddeleri başta olmak üzere “Tasfiye Hükümlerinin Uygulanması”, Kanun’un 235, 236, 238.maddeleri kapsamında “Eşyanın Gümrüklenmiş Değeri Üzerinden Ceza Uygulanması”, Gümrük Yönetmeliği’nin 538.maddesi kapsamında “Antrepolarda yapılan sayım sonucunda noksan çıkan eşyanın gümrük vergilerinin tahsili veya teminatından mahsup edilmesi ile Kanunun 236 ncı maddesi uyarınca işlem yapılması, vb.) hesaplanması/tarh, tebliği, tahakkuku, teminata bağlanması ve çeşitli teminat işlemleri, erteleme, taksitlendirilme ve tahsil vb işlemleri, Gümrük Uzlaşma Yönetmeliği hükümlerinin uygulanması ile 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nda yer alan vergi ve cezaların uygulanması, çeşitli mali ve cezai işlemlerim yerine getirilmesi (Örneğin: Kaçak Eşyaya Mahsus Tespit Varakası’nın düzenlenmesi, Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nun 2, 5, 12, 13, 15, 16, 16-A, 23.maddeleri, vb. tadbik edilmesi)}} uygulanması sırasında, hesaplama (tarh), tebliğ, tahakkuk, taksitlendirme, erteleme, teminata bağlama, tahsil ve benzeri aşamalarında çok dikkatli davranılmalı, özellikle Gümrük Kanunu’na göre ayrı bir “Gümrüklenmiş Değer”, Gümrük Uzlaşma Yönetmeliği’ne göre ayrı bir “Gümrüklenmiş Değer”, 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’na göre ayrı bir “Gümrüklenmiş Değerin” ortaya çıktığı (var olduğu) unutulmamalı, birbirine karıştırılmamalı, birbiri yerine kullanılmamalı, Ticaret Bakanlığı’nca Gümrük Kanunu, Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu ve Gümrük Uzlaşma Yönetmeliği’ne yer alan “Gümrük Vergileri” ile “Gümrüklenmiş Değer” deyimlerindeki farklılıkların ortadan kaldırılması, ilgili mevzuatta yeknesaklığın ve birliğin sağlanması için en kısa süre içinde gerekli ve yeterli kanuni düzenlemelerin yapılması gerekir.

II- GÜMRÜK KIYMETİYLE İLGİLİ BAZI MEVZUAT HÜKÜMLERİ

Eşyanın Gümrük Kıymeti: 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 24.maddesine göre ithal eşyasının gümrük kıymeti, eşyanın satış bedelidir. Satış bedeli, Türkiye’ye ihraç amacıyla yapılan satışta 27 ve 28. maddelere göre gerekli düzeltmelerin de yapıldığı, fiilen ödenen veya ödenecek fiyattır

Şu kadar ki, eşyanın satış bedelinin gümrük kıymetine esas alınabilmesi, aşağıdaki koşullara bağlıdır:

a) Eşyanın alıcısı tarafından elden çıkartılması veya kullanımı; -Türkiye Cumhuriyeti mevzuatı ve bunların yetkili kıldığı merciler tarafından konulmuş olan, -Eşyanın tekrar satılabileceği coğrafi bölgeyi sınırlayan, -Eşyanın kıymetini önemli bir ölçüde etkilemeyen, kısıtlamalar dışında, hiçbir kısıtlamaya tabi olmamalıdır.

b) Satış veya fiyat, kıymeti belirlenmekte olan eşya bakımından, kıymeti tespit edilemez bir koşul veya edim konusu olmamalıdır.

c) Eşyanın alıcı tarafından tekrar satışı veya diğer herhangi bir şekilde elden çıkartılması ya da kullanımı sonucu doğan hasılanın bir bölümünün doğrudan veya dolaylı olarak satıcıya intikal etmesi halinde, ithal eşyasının fiilen ödenen veya ödenecek fiyatına 27’inci madde hükümlerine göre ilave yapılabilmelidir.

d) Alıcı ve satıcı arasında bir ilişki bulunmamalı; ilişkinin varlığı durumunda ise, bu ilişki fiyatı etkilememeli, satış bedeli bu maddenin 2’inci fıkrası hükümlerine göre gümrük kıymeti olarak kabul edilebilir nitelikte olmalıdır.

Yukarıdaki fıkra hükümlerini uygulayarak satış bedelinin belirlenmesinde, alıcı ile satıcı arasında bir ilişkinin varlığı, satış bedelinin reddedilmesi için tek başına yeterli bir neden oluşturmaz. Böyle durumlarda, satışa ilişkin koşullar incelenerek, bu ilişkinin fiyatı etkilemediği belirlenirse, satış bedeli kabul edilir.

Fiilen ödenen veya ödenecek fiyat, ithal eşyası için alıcının, satıcıya veya satıcı yararına  yaptığı veya yapması gereken ödemelerin toplamıdır. Bu fiyat, ithal eşyasının satış koşulu olarak, alıcının satıcıya veya satıcının bir yükümlülüğünü karşılamak üzere üçüncü bir kişiye yaptığı veya yapacağı tüm ödemeleri kapsar. Ödemeler, para transferi şeklinde olabileceği gibi, akreditif veya ciro edilebilir bir kıymetli evrak kullanılarak ya da doğrudan veya dolaylı yapılabilir.

Örnek 1: Türkiye’de faaliyet gösteren A firması, Taylan’da faliyet gösteren B firmasından tanesi 300-USD cif teslim 15.000 adet (4.500.000-USD tutarında) televizyon satın aldığını, ayrıca ithalatçı A firmasının satıcı B firmasının isteği üzerine, B firmasının  Singapur’da bulunan alacaklısı olan C firmasına 250.000-USD ödediğini varsayalım. Burada eşyanın gümrük kıymeti (İthalat sırasında dikkate alınacak kıymet) 4.750.000-USD’dir.

24.madde hükümlerine göre gümrük kıymeti belirlenirken, ithal eşyasının fiilen ödenen veya ödenecek fiyatına 27.maddede belirtilen ilaveler [[Yani: a) Aşağıdaki unsurların eşyanın fiilen ödenen veya ödenecek fiyatına dahil edilmemiş, ancak alıcı tarafından üstlenilen bölümü; i) Satın alma komisyonları dışındaki komisyonlar ve tellâliye, ii) Gümrük işlemleri sırasında söz konusu eşya ile tek eşya muamelesi gören kapların maliyeti, iii) İşçilik ve malzeme giderleri dahil ambalaj bedeli, b) İthal eşyasının üretiminde ve ihraç amacıyla satışında kullanılmak üzere, alıcı tarafından doğrudan veya dolaylı olarak, bedelsiz veya düşük bedelle sağlanan, fiilen ödenen veya ödenecek fiyata dahil edilmemiş olan aşağıda sayılan mal ve hizmetlerin kıymetinden verilecek uygun miktardaki pay; i) İthal eşyasına katılan malzeme, aksam, parça ve benzerleri, ii) İthal eşyasının üretimi sırasında kullanılan araç, gereç, kalıp ve benzeri aletler,iii) İthal eşyasının üretimi sırasında tüketilen maddeler, iv) İthal eşyasının üretimi için gereken ve Türkiye dışında gerçekleştirilen mühendislik, geliştirme, sanat ve çizim çalışmaları, plan ve taslak hazırlama hizmetleri, c) Kıymeti belirlenecek eşyanın satış koşulu gereği, alıcının doğrudan veya dolaylı olarak ödemesi gereken, fiilen ödenen veya ödenecek fiyata dahil edilmemiş olan royalti ve lisans ücretleri, d) İthal eşyasının tekrar satışı veya diğer herhangi bir şekilde elden çıkartılması ya da kullanımı sonucu doğan hâsılanın, doğrudan veya dolaylı olarak satıcıya intikal eden kısmı, e) 28 inci maddenin (a) bendi hükmü saklı kalmak üzere, ithal eşyası için Türkiye’deki giriş liman veya yerine kadar yapılan nakliye ve sigorta giderleri ile eşyanın giriş liman veya yerine kadar nakliyesi ile ilgili olarak yapılan yükleme ve elleçleme giderleri]] yapılır.

Bu maddeye (Gümrük Kanunu’nun 27.maddesine) göre fiilen ödenen veya ödenecek fiyata yapılacak ilaveler için nesnel ve ölçülebilir veriler esas alınır.

Gümrük kıymetinin belirlenmesinde, fiilen ödenen veya ödenecek fiyata bu maddede (Gümrük Kanunu’nun 27.maddesinde) öngörülenler dışında hiçbir ilave yapılamaz.

27 nci maddeye göre yapılan ilaveler dışında, alıcının pazarlama dahil kendi hesabına yaptığı faaliyetler, satıcı yararına veya satıcı ile yapılan bir anlaşma yoluyla da olsa, satıcıya yapılan dolaylı bir ödeme olarak değerlendirilmez. Bu tür işlemlere ilişkin giderler, ithal eşyasının gümrük kıymetinin tespiti sırasında fiilen ödenen veya ödenecek fiyata ilave edilmez.

Gümrük Kanunun 24.maddesi hükümlerine göre belirlenemeyen gümrük kıymeti, Kanun’un 25.maddesinde belirtilen diğer yöntemlerin sırasıyla uygulanması suretiyle belirlenir. 25.madde hükümlerine göre belirlenemeyen gümrük kıymeti, Kanun’un 26.maddesinde belirtilen hükümlere göre belirlenir. Kanun’un 24, 25 ve 26.madde hükümlerine göre belirlenemeyen ithal eşyasının gümrük kıymeti ise, Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT)’ın VII’inci maddesi, Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşmasının VII.Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Anlaşma, Bu Anlaşmaya göre oluşturulan Gümrük Kıymeti Teknik Komitesi’nin Kararları, Gümrük Kıymeti Yorum Notları, Gümrük Kanunu ve Gümrük Yönetmeliği’nin eşyanın gümrük kıymetine ilişkin diğer hükümleri ile bu hükümlere uygun prensip ve yöntemlerle ve Türkiye’deki mevcut veriler esas alınarak belirlenir.

Örnek 2: İthalatçı X firmasının Malezya’daki üretici Y firmasıyla 01.02.2020 tarihinde yaptığı sözleşme gereği Cif teslim birim fiyatı 250-USD/Adet olmak üzere toplam 12.500.000-USD tutarında 50.000-adet notebook (dizüstü bilgisayar) satın almak için anlaştığını, bilgisayarın “Cooban” markası, güvence ve kalitesiyle üretileceğini, ayrıca eşyaların satış koşulu gereği, ithalatçı X firmasınca marka kullanımı için Almanya’daki mukim marka sahibi Z firmasına satış hasılatı üzerinden % 15 royalty ödeneceğini, üretici Y firmasının söz konusu eşyaları üretebilmesi için yeni bir kalıba ihtiyacı olduğunu, ithalatçı X firmasının ithal edeceği söz konusu eşyaların Malezya’da üretilebilmesi için ilave olarak Malezya’dan ve/veya Malezya’ya komşu ülkelerden 500.000-USD tutarında kalıp, 70.000-USD teknik çizim-tasarım, 25.000-USD hammadde-malzeme, 40.000-USD yedek parça, 45.000-USD ambalaj malzemesi satın alarak üretici Y firmasına teslim ettiğini, ayrıca söz konusu hammadde, malzeme ve eşyaların Y firmasına taşınması ve teslimi için V firmasına 10.000-USD yurt dışı kara taşıması, yurtdışı taşıma ücreti ve elleçleme gideri ile 15.000-USD tutarında yurt dışı gümrükleme hizmetleri ve gümrük vergileri için para ödediğini, üretici Y firmasının üç (3) aylık süre içinde üretimi tamamlayarak 01.05.2020 tarihinde eşyaları sevk ettiğini ve 21.05.2020 tarihinde eşyaların Türkiye gümrük bölgesine ulaştığını, toplam eşya bedeli olan 12.500.000-USD’nin 20.05.2020 tarihinde satıcıya ödendiğini ve eşyaların ithali için 25.05.2020 tarihinde serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tanzim ve tescil edildiğini varsayalım.

Sonuçta; X firması, ithal edeceği 50.000-adet notebook (dizüstü bilgisayar)  için Y firmasına eşya bedeli olarak ödediği 12.500.000-USD’ye ilave olarak bu eşyalar için yukarıda belirtilen gümrük kıymet unsurları karşılığı olarak toplam 705.000-USD daha masraf yapmış (ilave gümrük kıymeti oluşmuş) olup, bu tutarında 50.000-adet notebook ithali sırasında eşyaların gümrük kıymetine ilave edilerek/katılarak, ilgili SDGB’de belirterek ilgili gümrük idaresine beyan edilmesi,  gümrük vergi ve resimlerinin 13.205.000-USD üzerinden hesaplanıp tahsil edilmesi gerekir.

Ayrıca, ithalatçı X firmasınca, 01.03.2020 tarihli 12.500.000-USD tutarlı notebook alış sözleşmesine tekabül eden Damga Vergisinin 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun 1, 3, 4, 5, 14, 15, 22, 24.maddeleri ile 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 114.maddesi ve diğer ilgili mevzuat kapsamında ilgili vergi dairesine ödenmesi, söz konusu televizyonların Türkiye’ye ithal edilmesi sırasında ise, Damga Vergisi Kanunu’nun 26.maddesi gereği ithalat eşyasına ilişkin sözleşme veya sözleşmelere tekabül eden Damga Vergisinin ödenip ödenmediğinin ilgili gümrük idaresince kontrol edilip, ödenmediyse ödenmesinin/tahsilinin sağlanması, ayrıca ödenen ya da ödenecek Damga Vergisi tutarı, aynı zamanda 3065 sayılı Kanun’un 21.maddesinin (b) fıkrası gereği ithalatta KDV matrah unsuru olduğu için, eşyaların (notebookların) ithaline ilişkin SDGB’de (Yurt İçi Giderleri içinde, Yurt içi giderlerine eklenerek) beyan edilerek tekabül eden KDV ile varsa benzeri diğer gümrük vergilerinin tahakkuk ve tahsilinin sağlanması gerekir.

Yurtdışında üretilerek veya ürettirilerek Türkiye’ye ithal edilen ürünlerin ithalatı/ithalat beyanı sırasında, yukarıda ayrıntıları belirtilen gümrük kıymet unsurlarından belli olmayanlar, gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihten (serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescilinden) sonra belli olacak olanlar ile sözleşme gereği fiyatın sonradan gözden geçirilmesi sonucunda ortaya çıkacak kıymet farklarının varlığı durumunda ise; Gümrük Yönetmeliğinin 53.maddesine göre (İstisnai kıymetle) beyan/işlem yapılarak, vergi hesaplama (tarh), tebliğ ve tahakkukunun da mevcut belgelerde belirtilen kıymet unsurları ve tutarları dikkate alınarak yapılması, ithalat sonrasında söz konusu gümrük kıymet unsurlarının gerçekleşmesi, netleşmesi, miktar ve tutarlarının belli olmasına müteakip -(İthal eşyasının Gümrük Kıymetine veya İthalatta Katma Değer Vergisi matrahına girmesi gereken, ancak gümrük beyannamesinin tescili anında beyan sahibi tarafından mevcudiyetinin bilinmesi mümkün olmayan kıymet veya matrah unsurları için)- en geç söz konusu kıymet veya matrah unsurunun öğrenildiği ayı takip eden ayın yirmi altıncı günü akşamına kadar ithalatın yapıldığı gümrük müdürlüğüne, Gümrük Yönetmeliği’nin 53 ve 150/3.maddeleri kapsamında tamamlayıcı beyanda bulunulur ve vergileri de aynı süre içinde ödenir.

Örnek 3: İthalatçı X firmasının yukarıda (Örnek 2’de) belirtilen notebookları ithalata müteakip iç piyasada sattığını, hazırlanan satış hasılat raporlarının taraflarca (X ve Z firmalarınca) incelenerek üzerinde uzlaşıldığı ve satış hasılatı üzerinden oluşan royalty için M firmasınca 750.000-USD tutarında 01.10.2020 tarihli royalty faturası düzenlenerek X firmasına gönderildiğini, X firmasının söz konusu royalty faturasından 15.10.2020 tarihinde haberdar olduğunu ve aynı tarihte muhasebe kayıtlarına kaydedildiğini, yine aynı tarihte (15.10.2020’de) Z firmasına royalty tutarının ödendiğini, Z firmasının usulüne uygun olarak temin ettiği mukimlik belgesi bulunduğunu ve bu belgenin aslı ile birlikte Noterce veya Almanya’daki Türk Konsolosluklarınca tasdik edilmiş Türkçe tercümesinin bir örneğini ilgili vergi dairesine veya vergi sorumlusu olan X firmasına ibraz ettiğini/gönderdiğini varsayalım. 750.000-USD royalty bedeli Z firması için bir gayri maddi hak kazancı olup, Türkiye ile Almanya arasındaki mevcut Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması gereği gayri maddi hak kazançları üzerinden % 10 vergi (stopaj) kesintisi yapılması gerekir. X firmasınca, 750.000-USD royalty bedelinden 75.000-USD (karşılığı TL) vergi/stopaj kesintisi yapılarak ilgili vergi dairesine yatırılması, geriye kalan 675.000-USD tutarın hak sahibi Z firmasına gönderilmesi, en geç 26.11.2020 tarihi akşamına kadar ithalatın yapıldığı gümrük müdürlüğüne müracaat edilerek, Gümrük Yönetmeliği’nin 53 ve 150/3.maddeleri kapsamında 750.000-USD royalty tutarı üzerinden tamamlayıcı beyanda bulunulması ve 750.000-USD royalty tutarına tekabül eden gümrük vergilerinin (KDV, GV, ÖTV, vb.) de aynı süre içinde ödenmesi gerekir (5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 15/7. ve 30/11.maddelerine göre; Yapılacak vergi kesintileri, kazanç ve iratların gayrisafi tutarları üzerinden dikkate alınır).

Şayet; Söz konusu royalty tutarı net (750.000-USD) olarak yurt dışına ödenmiş/gönderilmiş ve çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması olduğunu varsayalım. Bu durumda royalty tutarımız olan 750.000-USD’nin brütleştirilmesi ve brütleştirilmiş tutar olan 833.333,33-USD (karşılığı TL) üzerinden ilgili vergi dairesine ve gümrük müdürlüğüne beyanların yapılması, tüm vergilerin (stopaj, kdv, gümrük vergileri, vb.) brütleştirilmiş tutar olan 833.333,33-USD karşılığı TL üzerinden hesaplanıp tahsil edilmesi gerekir  [Gayri maddi hakların brütleştirilmesi ve vergisel boyutu hakkında geniş bilgi için daha önce (Gümrük ve Ticaret Dünyası Dergisi, Sayı 94, Yıl 2017)’de yayınlanan “Gayri Maddi Hak Kazançlarının Brütleştirilmesi İle Kurumlar Vergisi, Katma Değer Vergisi ve Gümrük Kıymeti Yönüyle İncelenmesi” isimli makalemize başvurulabilir].

Öte yandan:  Çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmalarının (ÇVÖA) hükümlerinin dikkate alınabilmesi ve anlaşma hükümleri çerçevesinde stopaj kesintisi yapılmaması ya da stopaj oranının indirimli olarak uygulanabilmesi için mukimlik belgesinin ibrazı şarttır. Mukimlik belgesinin istenilen kanuni şartları taşımaması veya mukimlik belgesinin ibraz edilmemesi ya da edilememesi durumunda ise; İç mevzuat hükümleri (gelen oran olan % 20) uygulanmakta (İlgili ÇVÖA hükümleri uygulanmamakta), stopaj tevkifatı normal stopaj oranı üzerinden yapılmaktadır. {{ 3 Seri No’lu Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları Sirküleri ile Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 02.05.2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.16.01-KVK 30-1497 sayılı Özelgesi (Muktezası), Yine GİB İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 15.07.2014 tarih ve 62030549-125[30-2012/266]-1874 sayılı özelgesi, konu hakkındaki özelgelere örnek olarak verilebilir}}. Gayri maddi hak kazançları vb. nedeniyle yurt dışına yapılan ödemelerden Türkiye’de kesilen stopajların mukim ülke mükellefleri tarafından iade alınması veya mahsubu mümkün olup, Türkiye’deki mükellefimiz (ithalatçı), kestiği stopaja ilişkin bilgileri bağlı bulunduğu vergi dairesinden resmi yazı ekinde alır, gerekirse bunları ilgili ülke/mukim ülke konsolosluğuna tasdik ettirir ve yurt dışındaki firmaya gönderir, yurt dışındaki gayri maddi hak sahibi firma bu belgeleri mukimi olduğu kendi ülkesinde ilgili vergi dairesine sunarak, ikili anlaşma (ÇVÖA) gereği ödeyeceği vergiden mahsup eder veya geri alır. 

Mukimlik belgesi: Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması’na (ÇVAÖ) taraf diğer ülkede gelir elde eden kişi veya firmaların, mukimi olduğu ülkenin yetkili makamlarından aldığı ve o kişi veya kurumun ilgili ülkede yerleşik ve vergi mükellefi olduğunu gösteren resmi belgedir.

Gümrük Yönetmeliği’nin 53.maddesi uyarınca istisnai kıymetle beyan yapılan hallerde, tamamlayıcı beyanın gümrük idaresine verilmesi gerektiği süreden önce istisnai kıymete ilişkin ödemenin (mal ithaline ilişkin ortaya çıkan ilave gümrük kıymet farkı “royalty” tutarının) yurt dışına transferinin gerçekleştirilmesi, gerçekleştirilmiş olması gerekir. Aksi takdirde, bu tutar üzerinden Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2011/16, 2013/6 ve 2017/20 sayılı Genelgeleri kapsamında, (8/4/2015 Tarihli ve 2015/7511 Sayılı Kararnamenin Eki Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu Kesintileri Hakkında Karar eki “Vadeli İthalatında KKDF Kesintisi Oranı % 0 ‘Sıfır’ Olarak Belirlenen Mallar Listesi”nde – ‘Liste 1’de belirtilen GTİP’ler hariç) KKDF tahakkuk ve tahsili, ayrıca hesaplanan KKDF tutarı üzerinden varsa ÖTV ile bunlara (KKDF + ÖTV tutarına) tekabül eden KDV’nin tahsili gerekir.

Örnek 4: İthalatçı X firmasının yukarıda (Örnek 3’de) belirtilen 750.000-USD royalty tutarının hak sahibi Z firmasına, tamamlayıcı beyanın gümrük idaresine verilmesi gerektiği süreden (en geç 26.11.2020 tarihinden) önce ödemesi gerekmekte olup, şayet tamamlayıcı beyandan (26.11.2010 tarihinden)  sonra ödenmesi durumunda ise, ilgili gümrük idaresince, Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2011/16, 2013/6 ve 2017/20 sayılı Genelgeleri kapsamında (08.04.2015 Tarihli ve 2015/7511 Sayılı Kararnamenin Eki Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu Kesintileri Hakkında Karar’da belirtilen GTİP’ler hariç) royalty tutarı üzerinden KKDF tahakkuk ve tahsili, ayrıca hesaplanan KKDF tutarı üzerinden varsa ÖTV ile bunlara tekabül eden KDV’nin ilave olarak tahsili gerekir.

İstisnai kıymetle beyana ilişkin tamamlayıcı beyanların süresi içerisinde verilmemesi nedeniyle zamanında ödenmeyen gümrük vergileri için eşyanın serbest dolaşıma girişine ilişkin beyannamenin tescil tarihinden itibaren 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre belirlenen gecikme zammı oranında gecikme faizi tahsil edilir ve Gümrük Kanunu’nun 241.maddesinin birinci fıkrası uyarınca işlem yapılır.

Örnek 5: İthalatçı X firmasınca, yukarıda (Örnek 3’de) belirtilen 750.000-USD royalty tutarına (İthalat sonrası ortaya çıkan ilave gümrük kıymet unsuruna) ilişkin tamamlayıcı beyanın ilgili gümrük idaresine Gümrük Yönetmeliği’nin 53 ve 150/3.maddeleri kapsamında süresi içinde (En geç 26.11.2020 tarihine kadar) yapılması gerekir. X firmasının, söz konusu tamamlayıcı beyanı süresi içinde yapmadığını, tamamlayıcı beyanı iki ay gecikmeyle 26.01.2021 tarihinde gerçekleştirdiğini varsayarsak, bu durumda, zamanında ödenmeyen gümrük vergileri için eşyanın serbest dolaşıma girişine ilişkin beyannamenin (SDGB) tescil tarihinden (25.05.2020’den) itibaren tamamlayıcı beyanın yapıldığı 26.01.2021 tarihine kadar 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre belirlenen gecikme zammı oranında gecikme faizi tahsil edilir ve Gümrük Kanunu’nun 241/1.maddesi uyarınca para cezası uygulanır.

Yurt dışında üretilen veya ürettirilen ürünlerin Türkiye’ye ithali sırasında; Söz konusu ürünlerin ithalat kıymetine eklenmesi gereken gümrük kıymet unsurlarından, özellikle sermaye malı, üretim hattı, üretim tezgahı, makine, kalıp, fikstür, çeşitli üretim araçları ve benzeri ekipmanlar ile Türkiye dışında gerçekleştirilen mühendislik, geliştirme, sanat ve çizim çalışmaları, plan ve taslak hazırlama hizmetleri, vb. kıymet unsurları toplanıp tespit edilerek, bu tespit edilen kıymetten ithal eşyasına pay verilir. İthal eşyasına verilecek payın belirlenmesinde:

1) İlgili kıymet unsurunun toplam tutarı bir defada ithal edilen ürünün kıymetine eklenerek ve ya, 

2) İlgili kıymet unsurundan ithal eşyasına pay verilmek, suretiyle ithalat gerçekleştirilebilir. Bu yöntemlerin uygulanması sırasında, içinde bulunulan özel koşullar ve genel kabul görmüş muhasebe prensipleri göz önünde bulundurulur.

İlave edilecek gümrük kıymet unsuru veya unsurları ile tutar veya tutarları belirlendikten sonra, bu kıymetten ithal eşyasına pay verilmesi aşamasına geçilir. Bu konuda çeşitli olasılıklar mevcuttur. Bu olasılıklar:

1) İthalatçı tüm kıymet üzerinden vergiyi bir defada ödemek istiyorsa, kıymet tümüyle ilk sevkiyata ilave edilir. 

2) İthalatçı kıymetin ilk sevkiyata kadar üretilen birim sayısına göre paylaştırılmasını talep edebilir. 

3) Üretimle ilgili olarak bir üretim planı, sözleşme veya taahhüdün söz konusu olduğu durumlarda ise, ithalatçı söz konusu kıymeti, gerçekleştirilmesi kararlaştırılan toplam üretime (toplam ithal edilecek miktara) paylaştırılmasını talep edebilir. Kısacası, kullanılacak pay verme yöntemi, ithalatçının sağladığı bilgi ve belgeler ile ithalatçının talebine bağlıdır.

Örnek 6: Türkiye’de yerleşik D firmasının, 01.01.2020 tarihinde yapılan sözleşme kapsamında, Tayland’daki üretici E firmasından iki yıl içinde elektrikli otomobillerde kullanılmak üzere satın alacağı 500.000-adet (şarj dinomosu) için Cif teslim birim fiyatı 50-USD/Adet olmak üzere toplam 25.000.000-USD’ye satın almak için anlaştığını, ayrıca D firmasının söz konusu eşyaların (şarj dinomosu) üretimi için E firmasına 850.000-USD tutarında çizim, tasarım, kalıp ve fikstür, vb. araçlar tedarik ettiğini, Taylandlı üretici E firmasının 01.03.2020 tarihinde üretime başladığını, 50.000 adetlik ilk sevkiyatı 01.05.2020 tarihinde deniz yoluyla yaptığını ve ürünlerin 25.05.2020 tarihinde Türkiye’ye ulaştığını, 25.05.2020 tarihi itibariyle E firmasının 100.000 adetlik üretimi tamamladığını varsayalım. İthalatçı D firması, ilgili gümrük idaresinden, 850.000-USD tutarındaki ilave gümrük kıymet unsurunu (çizim, tasarım, kalıp ve fikstür masrafı, vb.) 50.000 birim, 100.000 birim veya eşyanın (yapılacak ithalatın) tamamı olan 500.000 birim ürüne (şarj dinomosuna) paylaştırılmasını talep edebilir. İthalatı gerçekleştiren ilgili gümrük idaresi; İthalatçı D firmasının talebi doğrultusunda, ithalatçının sağladığı/sunduğu bilgi ve belgeleri de dikkate alarak gerekli (İlave gümrük kıymet unsurlarının dağıtımını) paylaştırmayı yapar. Eşyanın Cif Kıymeti + Paylaştırılan İlave Gümrük Kıymeti = Ulaşılan Nihai Gümrük Kıymeti (Toplam Gümrük Kıymeti) üzerinden ilgili SDGB veya SDGB’lerin beyan, tescil, muayene ve gümrük işlemlerini tamamlayarak ithalat vergilerinin hesaplama (tarh), tebliğ, tahakkuk ve tahsili gerçekleştirir.

SONUÇ

Cif kıymet ile gümrük kıymeti, bir başka deyişle, eşyanın cif kıymeti ile eşyanın gümrük kıymeti aynı şeyler olmayıp farklı kıymet terimleridir. Cif kıymet veya eşyanın cif kıymeti, gümrük vergilendirme tekniği açısından en temel (fakat dar olan) matrah tanımıdır. Gümrük kıymeti veya eşyanın gümrük kıymeti ise; gümrük vergilendirme tekniği açısından en geniş matrah tanımı olup, kıymete dair hemen her şeyi içine almaktadır.

Eşya ithalatı sırasında, ithal eşyasının gümrük kıymetine giren tüm kıymet unsurlarının göz önüne alınması ve ilgili gümrük idaresine beyan edilmesi gerekir. Öte yandan, “Gümrük Vergileri” tanımının, Gümrük Kanunu’na göre ve Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’na göre farklı tanımlanması sebebiyle “Gümrüklenmiş Değer” veya “Eşyanın Gümrüklenmiş Değeri”nde de farklılıklar oluşması nedeniyle, 4458 sayılı Gümrük Kanunu, 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu ve Gümrük Uzlaşma Yönetmeliği hükümlerine göre karşımıza çıkan çeşitli uygulamalar, gümrük vergi ve resimleri ile bunların cezalarına ilişkin işlemlerin {(Örneğin: Gümrük Kanunu’nun 106/2.maddesi, 177 ilâ 180.maddeleri, 235, 236, 237, 238 ve benzeri maddelerinin uygulanması, Gümrük Yönetmeliği’nin 538.maddesi kapsamında “Antrepolarda yapılan sayım sonucunda noksan çıkan eşyanın gümrük vergilerinin tahsili veya teminatından mahsup edilmesi ile Kanunun 236 ncı maddesi uyarınca işlem yapılması, vb. ile 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nda yer alan vergi ve cezaların tatbiki, çeşitli mali ve cezai işlemlerim yerine getirilmesi

(Örneğin: Kaçak Eşyaya Mahsus Tespit Varakası’nın düzenlenmesi, Kanun’un 2, 5, 12, 13, 15, 16, 16-A, 23.maddeleri, vb.)} uygulanması sırasında, hesaplama (tarh), tebliğ, tahakkuk, taksitlendirme, erteleme, teminata bağlama ve tahsil aşamalarında çok dikkatli davranılması, bahse konu deyim ve tanımların birbirine karıştırılmaması, en kısa süre içinde de Ticaret Bakanlığı’nca Gümrük Kanunu, Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu ve Gümrük Uzlaşma Yönetmeliği’ne yer alan “Gümrük Vergileri” ile “Gümrüklenmiş Değer” deyimlerindeki farklılıkların ortadan kaldırılması, ilgili mevzuatta yeknesaklığın ve birliğin sağlanması için gerekli ve yeterli kanuni düzenlemelerin yapılmadı gerekir.

Bu Yazı Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi Sayın Kerim ÇOBAN Tarafından Kaleme Alınmıştır.

KAYNAKÇA:

• 4458 sayılı Gümrük Kanunu.
• Gümrük Yönetmeliği.
• Gümrük Yönetmeliği Ek No: 8 (Gümrük Kıymeti Yorum Notları).
• 27.08.2011 tarih ve 28038 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Gümrük Uzlaşma Yönetmeliği.
• 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu.
• 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu.
• Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği.
• 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu.
• 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu.
• 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu